Minimalistyczna, zdrowa, pełna harmonii i głęboko zakorzeniona w tradycji – taka właśnie jest kuchnia japońska. To nie tylko sushi, ale także bogactwo sezonowych składników, starannie dobrane dodatki i wyjątkowy sposób podania, który łączy smak z estetyką. Jeśli zastanawiasz się, co warto spróbować z japońskiego menu, ten artykuł poprowadzi cię przez najważniejsze dania i opowie o filozofii, jaka stoi za japońskim gotowaniem.
Charakterystyka kuchni japońskiej
Na ukształtowanie kuchni japońskiej ogromny wpływ miały uwarunkowania geograficzne Japonii. Ze względu na otoczenie morzem i górzyste ukształtowanie terenu, w diecie Japończyków istotne miejsce zajmują ryby, owoce morza oraz sezonowo zbierane rośliny i grzyby. Kuchnia japońska słynie z sezonowości, w związku z czym, o każdej porze roku królują w niej inne warzywa i owoce. Tradycyjny posiłek składa się z ryżu i odpowiednio dobranych do niego dodatków. Aby wydobyć autentyczny smak ryżu gotuje się go bez dodatku przypraw. Przez ogromy wpływ buddyzmu w Japonii jedzenie mięsa przed wiekami było zakazane. Odnosiło się to wyłącznie do mięsa ssaków, więc jedzenie ryb i owoców morza było jak najbardziej wskazane. Duża zawartość owoców i warzyw w japońskiej kuchni sprawiła, że uznawana jest ona za niezwykle zdrową. Ważne jest również, aby składniki były jak najmniej przetworzone. Tą zasadę świetnie odzwierciedla sashimi, gdzie surowe ryby tnie się na kawałki, a następnie podaje z ryżem i doprawia wasabi. Równie istotną rolę odgrywa forma wizualna posiłku. Japończycy dbają, aby ich dania były atrakcyjne dla kubków smakowych, ale również cieszyły oko.
Sushi
Znane każdemu sushi przebyło ogromną drogę, aby posiąść postać, którą znamy dziś. Niegdyś ryby przechowywano w ryżu i pozostawiano do fermentacji. Następnie ryż wyrzucano i jedzono samą rybę. Potrawa ta była zarezerwowana wyłącznie dla arystokracji. Gdy mieszczanie zaczęli ją spożywać, nie wyrzucano ryżu, gdyż uważano to za marnotrawstwo. Później zaprzestano fermentacji ryb, a zamiast tego, były one zakwaszane przy użyciu octu. Dopiero w 1830 roku powstało sushi, które znamy dziś. Ta niepozorna potrawa składająca się z ryżu i owoców morza osiągnęła ogromną sławę na całym świecie. Dziś możemy ją spotkać w wielu restauracjach specjalizujących się w kuchni japońskiej. Sushi podaje się z sosem sojowym, wasabi i marynowanym imbirem, który służy do zneutralizowania smaku poprzedniej porcji.
Udon
Udon to gruby, japoński makaron, który wykonuje się z mąki pszennej, soli i wody. Zazwyczaj podaje się go na ciepło w wywarze zwanym tsuyu. Smak bulionu i dodatki różnią się w zależności od regionu – na przykład w zachodniej Japonii (Kansai) wywar jest jaśniejszy i delikatniejszy niż w regionie Kanto. Jest to danie proste, sycące i bardzo uniwersalne. Udon cieszy się dużą popularnością wśród Japończyków ze względu na prostotę i możliwość dostosowania do własnych upodobań smakowych. Możemy go podawać na ciepło, jak i na zimno, w zależności od poru roku.
Tempura
Tempura to danie składające się z krewetek, kalmarów oraz warzyw, takich jak bakłażan czy słodkie ziemniaki. Obtacza się je w cieście z mąki, jajka i lodowatej wody, a następnie smaży na głębokim oleju, zazwyczaj sezamowym lub roślinnym. Dzięki użyciu zimnej wody i krótkiemu mieszania ciasta, tempura zyskuje charakterystyczną, lekką i chrupiącą teksturę bez nadmiernego nasiąkania tłuszczem. Podaje się ją z sosem tentsuyu – mieszanką bulionu dashi, sosu sojowego i mirinu oraz ze startą rzodkwią daikon. Tempurę serwuje się samodzielnie jako przystawkę lub jako dodatek do dań. Historia tej potrawy sięga XVI wieku, gdy portugalczycy przybyli do Kraju Kwitnącej Wiśni wraz ze zwyczajem smażenia dań w cieście.
Sashimi
Sashimi to tradycyjna japońska potrawa składająca się z cienko krojonych kawałków wyjątkowo świeżej, surowej ryby lub owoców morza. Do jego przygotowania używa się specjalnych noży, które umożliwiają precyzyjne cięcie, dzięki czemu zachowana zostaje idealna tekstura i estetyka podania. Wśród najczęściej wykorzystywanych składników znajdują się: tuńczyk, łosoś, makrela, halibut czy krewetki. Samo mięso ryby nie jest przyprawiane – jego delikatny smak podkreśla się wedle uznania dodatkiem sosu sojowego, ostrego wasabi czy marynowanego imbiru, który oczyszcza kubki smakowe. Typowym dodatkiem do sashimi jest także starta biała rzodkiew daikon oraz liść shiso. Porcje zazwyczaj podaje się w nieparzystej liczbie, gdyż zgodnie z japońską tradycją, przynoszą one pomyślność.
Ramen
Ramen jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych dań kuchni japońskiej. Przywędrował on do Japonii z Chin, gdy obywatele tego kraju przywieźli charakterystyczny makaron, który używany jest jako jeden z głównych składników tego dania. Do dziś w Kraju Kwitnącej Wiśni nazywa się go makaronem chińskim i uznaje za fast food. Istnieje aż 36 wariantów tego dania, co sprawia, że potrawa ta potrafi być niesamowicie różnorodna. Rodzaj ramenu zależny jest od bulionu, który przygotować można z kurczaka, wieprzowiny, wołowiny, ryb lub warzyw. Ogromny wpływ na danie mają również wybrane przyprawy. Możemy do doprawić sosem sojowym, miso, dashi i wieloma innymi mieszankami smakowymi. Danie to jemy na ciepło, gdyż makaron w zimnym bulionie może zrobić się kleisty.
Zupa miso
Zupa miso to jedna z tradycyjnych zup japońskich. Przygotowuje się ją z pasty miso, w której skład wchodzą fermentowana soja i ryż. Zupa ta jest idealnym dodatkiem do wielu potraw, w związku z czym, często służy ona jako dopełnienie ryżu. Dzięki swojej lekkiej konsystencji i bogatemu smakowi umami świetnie sprawdza się zarówno na śniadanie, obiad, jak i kolację. W skład miso często wchodzą wodorosty wakame, tofu oraz szczypiorek, które dodają jej aromatu i wartości odżywczych. Zupa miso jest nie tylko smaczna, ale również ceniona za swoje właściwości prozdrowotne – wspiera trawienie i wzmacnia odporność organizmu.
Onigiri
Onigiri to popularna japońska przekąska, składająca się z ryżu, arkusza z wodorostów nori oraz farszu. Nadzienie może być bardzo różnorodne, w zależności od indywidualnych upodobań, do onigiri dodaje się między innymi wędzonego łososia, ikrę, tuńczyka lub warzywa. Dzięki temu każda kulinarna wersja tej przekąski może mieć nieco inny smak i charakter.
Takoyaki
To popularna japońska przekąska w kształcie małych, chrupiących kuleczek, wypełnionych kawałkami ośmiornicy. Przygotowuje się je z ciasta na bazie mąki pszennej, jajek, bulionu dashi oraz drobno pokrojonych dodatków, takich jak zielona cebulka. Kuleczki smaży się w specjalnej patelni z wgłębieniami, co nadaje im charakterystycznego kształtu. Najczęściej podaje się je polane sosem takoyaki i majonezem, a następnie posypuje wiórkami bonito oraz płatkami suszonego wodorostu.. Takoyaki to popularne danie uliczne, które można spotkać na japońskich festiwalach oraz stoiskach street food.
Sake
Sake to tradycyjny japoński trunek alkoholowy produkowany na bazie sfermentowanego ryżu. Choć często nazywa się go „winem ryżowym”, jego proces produkcji bardziej przypomina warzenie piwa niż tradycyjne winiarstwo. Proces rozpoczyna się od polerowania ryżu, czyli usunięcia jego wierzchniej warstwy, a następnie ziarna poddaje się są fermentacji z użyciem wody i drożdży. Trunek ten podaje się w specjalnych, małych filiżankach. Można go pić zarówno na ciepło, jak i na zimno, zależnie od osobistych preferencji oraz wybranego rodzaju. Sake ma również charakter rytualny, co sprawia, że często jest podawane na wszelkiego rodzaju uroczystościach i ceremoniach.
Mochi
Mochi to popularny japoński deser, przygotowywany na bazie kleistego ryżu, który ugniata się na gładką, sprężystą masę. Wewnątrz mochi często znajduje się nadzienie. Tradycyjnie jest to słodka pasta z czerwonej fasoli adzuki. Jednak współcześnie możemy spotkać wiele wariantów tego przysmaku, z różnymi nadzieniami, takimi jak kremy, owoce czy nawet lody. Mochi ceni się za ich unikalną teksturę i delikatny smak, co sprawia, że często podaje się je podczas świąt i specjalnych okazji w Japonii.
