Pierwsze co nasuwa się na myśl o minionej dekadzie to lata dziewięćdziesiąte. Nic bardziej mylnego! Osoby urodzone na granicy wieków mają już ponad dwadzieścia lat. Tak więc ubiegłym dziesięcioleciem będą lata 2000-2010. Jakie zmiany zaszły w kinematografii? Które produkcje zasługują na uznanie? Zobaczmy, czy wkroczenie w XXI wiek było przełomowe dla świata kina.
Wejście w nowy wiek
Wraz z wejściem w XXI wiek w kinematografii, głównie amerykańskiej, zaczęło pojawiać się coraz więcej kontynuacji filmów z poprzedniego stulecia. Kina zapełnione były na pokazach sequeli czy remake’ów. Powstawało wiele utworów bazujących na serialach, takich jak Flinstonowie czy film inspirowany przygodami Scooby-Doo. Wielką sławę zyskały produkcje o superbohaterach, jak Superman: Powrót oraz trylogia mrocznego rycerza. W pierwszych dziesięciu latach XXI wieku zaczęto kręcić Transformersów, kultowego Harrego Pottera, Piraci z Karaibów oraz Szybkich i wściekłych. Sława tych serii nie minęła aż po dziś dzień. Jeśli chodzi o świat komedii popularność zdobyły takie produkcje, jak American Pie, Bridget Jones czy francuska seria – Taxi.
Animacje
Do jednych z najbardziej dochodowych animacji należą takie produkcje, jak Shrek, który zdobył Oscara za najlepszy film animowany pełnometrażowy roku 2002, Epoka lodowcowa czy Madagaskar. Tylko pierwsza część opowieści o ogrze przyniosła Paramount Pictures ponad 450 mln dolarów. Wielkim sukcesem cieszy się także seria, której bohaterką jest Barbie. Większość składających się na nią filmów bazowała na kultowych opowieściach, jak Dziadek do orzechów, Jezioro łabędzie czy Roszpunka.
Najlepsze produkcje ostatniej dekady
Trudno wymienić wszystkie filmy zasługujące na uznanie, których premiera miała miejsce w pierwszym dziesięcioleciu tego wieku. Utworzona przeze mnie lista jest subiektywna, a produkcje w niej zwarte ułożone są chronologicznie.
Requiem dla snu (2000)
Amerykański dramat, którego akcja toczy się wokół trójki dorosłych ludzi, którzy nie sprostali podołać swoim ambicjom. Ich życie linią pochyłą zmierzało ku upadkowi wśród różnego rodzaju używek. Kierują się chęcią zdobycia coraz to wyrazistszych przeżyć, życia pełnego emocji i uwagi dla własnej osoby. Film opowiada o chorobach cywilizacyjnych, jakie w 2000 roku zaczynały być coraz bardziej martwiące. Bieg o wymarzoną figurę, który powodował psychozy oraz zaburzenia odżywiania. Rozpowszechnienie się dostępu do heroiny, której dostęp stawał się coraz łatwiejszy. Popyt na nią napędzany był przez wzorowanie się na gwiazdach przechodzących nieustanne próby wyjścia z nałogu, jak i chęć ludzi do pokolorowania sobie szarych dni.
List (2001)
Konflikt, który opanował na terenach byłej Jugosławii w latach 1991-1995 był najbardziej krwawą wojną, jaka miała miejsce na terenach Europy od II wojny światowej. Serbowie, Bośniacy i Chorwaci walczyli o swój naród.
List to debiutancki film pełnometrażowy reżysera Denijala Hasanovica, który z pochodzenia był Bośniakiem, ale studia skończył na łódzkiej filmówce i pozostał w Polsce na dalsze lata życia. List przedstawia wędrówkę młodego chłopca przez ogarniętą zniszczeniami wojny domowej Bośnię. Ado mieszka z matką i siostrą w osadzie dla uchodźców. Pragnie napisać list do przedstawicieli ONZ o pomoc dla swojego przyjaciela. Chłopiec stracił swoją podporę, którą stanowiła kula, z pomocą której był w stanie chodzić i bawić się. Długa podróż staje się bardzo ważna dla chłopca. Poznaje wiele scenariuszy życia ludzkiego, od zakochania, po samotną i ciężką starość. Chłopiec żyje nadzieją na dobro tkwiące w człowieku. Liczy na obiecywaną pomoc ze strony organizacji. Wszyscy podczas rozgrywek bałkańskich liczyli, że głowy świata w końcu wezmą się w garść i pomogą, aby ludobójstwo dobiegło końca. Hasanovic zadaje pytanie, czy aby na pewno traktat miedzy zwaśnionymi stronami stanowił koniec problemów. Niezgoda trwa nadal, poczucie niesprawiedliwości, niewyjaśnione zniknięcia i spory są chlebem powszednim Bałkanów. Dawni sąsiedzi stali się wrogami.
Nieodwracalne (2002)
Francuski dramat, który wzbudził tak wiele kontrowersji swoim brutalnym realizmem, że uznano go za jedną z najbardziej szokujących produkcji 2002 roku. Dotyczy to głownie sceny gwałtu i zabójstwa młodej kobiety. Jej mąż wraz z kochankiem pragną wymierzyć sprawiedliwość i szukają zabójcy.
Praca kamery odgrywa bardzo ważną rolę w budowaniu napięcia w Nieodwracalne. Z początku jej ruchy potrafią być pełne chaosu, później przechodząc w wyważone i spokojne. Film pełen jest niesamowicie realistycznych brutalnych scen pobić, gwałtu. Wszystko wzmocnione zostaje przez oschłość otoczenia. W Polsce premiera kinowa wzbudziła wiele kontrowersji, a wstęp był jedynie dla osób dorosłych.
Kawa i papierosy (2003)
Nie wiem, czy może być lepsze połączenie, niż Cate Blanchet, Bill Muray, Iggy Pop i Jack White w jednym filmie. Kawa i papierosy to seria krótkich scen, które polegają na rozmowach ludzi przy tytułowych używkach. Film wrócił do korzeni i został wyprodukowany jako czarno- biała komedia. Pierwszy odcinek zbioru etiud powstał już w 1986 roku, na potrzeby programu telewizyjnego.
Jego reżyserem jest sam Jim Jarmusz, który zasłynął z takich produkcji jak Poza prawem, czy Tylko kochankowie przeżyją. W latach 80 działał muzycznie w zespole typu no wave.
Jarmusz w filmie Kawa i papierosy postawił na kontrast. Biel papierosa, czerń kawy i szarość dymu przeplatają się nieustannie na ujęciach. Często pojawia się szachownica. Rozmowy są ironiczne, a bohaterowie szydzą z wielu wydarzeń i postaci historii. Robią nieoczekiwane rzeczy, jednak akcja toczy się statycznie, w jednym miejscu. Tworzony przez 17 lat film jest mocny nie dlatego, że pełny jest zwrotów akcji i strzelanin, czy ckliwej historii miłosnej. Kawa i papierosy broni się dialogami, które są inteligentne i zabawne.
Efekt motyla (2004)
Evan posiada niesamowitą zdolność polegającą na podróżowaniu w czasie. Jednak wszystko ma swoją cenę, a konsekwencje czynów są niebłagalne. Efekt motyle stanowi źródło inspiracji dla psychologów, jako film obrazujący, że w ludzkim życiu wszystko się zazębia. Wydarzenia są skutkiem i przyczyną dla innych.
Film pokazuje, jak wielka potrafi być miłość. Gotowość do poświęceń, ukrywanie prawdy, która często okazuje się zbyt trudna do zaakceptowania. Życie w ciągłym oderwaniu od rzeczywistości i wpływ tego zachowania na psychikę bohatera.
Produkcja czerpie bezpośrednio z naukowej teorii o tym samym tytule. Efekt motyla oznacza, że nawet małe poruszenie skrzydeł owada w Pekinie może wywołać huragan na drugiej półkuli. Teoria chaosu, jak alternatywnie określa się tą koncepcję, która jest bardzo deterministyczna. Wiodła ona prym w takich dziedzinach, jak psychologia, czy mechanice oraz astronomii. Dzięki tej myśli powstały materiały dodatkowe zawierające dwa alternatywne zakończenia, przez autorów nazwane romantycznymi happy-endami.
Dowód (2005)
Matematyka, nieubłagana natura ludzka, a do tego metafizyczność. Wszystko miesza się w jedno w amerykańskim dramacie obyczajowym. Pokazuje historię rodziny, która po śmierci ojca przechodzi próbę. Dwie siostry, z których jednak okazuje się nie warta obdarzenia zaufaniem. Pogoń za chwałą, w celu której wykorzystane zostają materiały naukowe zmarłego ojca. Bohaterowie wykorzystują nieczyste zagrania. Pojawia się również wątek miłosny, który dotyczy chłopaka, nieustannie próbującego dotrzeć do serca wybranki dając jej otuchę i wsparcie.
W ekranizacji dramatu autorstwa Auburn inspirował się opowieścią o słynnym matematyku- Johnie Nashu. Istnieje jeszcze jeden film opowiadający jego przypadek pt. Piękny umysł. Ten jednak skupia się wokół życia matematyka i jego drogi do dokonań. Dowód dotyka sytuacji rodziny po śmierci ojca, intrygach i siostrzanej miłości.
Babel (2006)
Jest to produkcja francusko-amerykańsko-meksykańska. Akcja filmu toczy się w czterech krajach: Maroko, USA, Japonii i Meksyku. Fabula jest wielowątkowa, każda część opowiada inną historię. Wszystkie jednak łączy jeden wspólny mianownik – problem z komunikacją. Stąd też tytuł produkcji, który nawiązuje bezpośrednio do biblijnej przypowieści.
Film pokazuje jak heurystyki mogą zostać użyte w momentach kryzysu. Tak Niewinna, ale tragicznie zakończona zabawa marokańskich chłopców zostaje uznana za zamach. Historie się plączą kiedy osobą postrzeloną była żona przebywająca na wakacjach. Urlop miał na celu zrewitalizować jej podupadające małżeństwo, w którym brak komunikacji doprowadził do śmierci uczuć. Obok tych dwóch tematów pojawia się również historia właściciela strzelby, ojca głuchoniemej dziewczynki.
Babel pokazuje chaos, jaki panuje w świecie. Koncepcja bardzo podobna do teorii chaosu. Pokazuje, że nic nie dzieje się bez powodu, a każde wydarzenie ma swoje niebłagalne następstwo. Właściciel stacji radiowej, DJ i reżyser- Inharitu postarał się, aby pomimo powolności akcji nadać filmowi wyrazistości. Łączy historie obcych sobie ludzi i nadaje przez to sens nieoczekiwanym tragediom życia. Do produkcji zaciągnięto takie wybitne jednostki, jak Brad Pitt, czy Cate Blanchet.
Wszystko za życie (2007)
Film na pierwszy miejscu przyciąga swoją ścieżką dźwiękową. Nagrana została na potrzeby produkcji, a jej autorem jest gwiazda świata muzyki, wokalista zespołu Pearl Jam– Eddie Vedder.
Wszystko za życie opowiada alternatywny kierunek dla tego obieranego przez większość młodych kończących szkołę. Christopher zamiast wybrać wygodne, studenckie życie decyduje się na ucieczkę w dziki świat. Jako autostopowicz wyrusza na Alaskę. Na miejscu zamieszkuje we wraku autobusu, który staje się dla niego schronem przeciw niebezpiecznej naturze.
Film nie należy do jednego z tych, w których akcja zmienia się z sekundy na sekundy. Napięcie budowane jest stopniowo, ciągle narasta. Chwile wolności i beztroski, przeplatane są groza. Wszystko zwieńczone ciągłą samotnością bohatera, który niejednokrotnie staje oko w oko ze śmiercią.
Droga do szczęścia (2008)
Film osadzony jest w latach 50. Przepełniają go artefakty i stroje ze starej epoki. Bohaterowie starają się osiągnąć sukces zawodowy, dorobić się wymarzonego domu na przedmieściach i założyć rodzinę. jednak, gdy już wszystko im się udaje okazują się wypaleni. To kwestie, które najbardziej dotykają małżeństwo April i Franka. Ich postacie odgrywane są przez niezapomniany duet kochanków- Kate Winslet i Leonard DiCaprio.
Fabuła zaczyna się kłótnią małżeńską. Para nieustannie obwinia się o swoje niepowodzenia, niespełnione plany. Aspiracje zakłócają spokój życia kochającej się pary. Dzieci są chwilową pomocą dla małżonków, sprawiając, że stają się choć na chwile wspólnikami życia. Później pojawiają się zdrady, depresja, chęć ucieczki i zmian. Konsumpcyjny styl bycia Ameryki tak zniszczył miłość i życie bohaterów, że zapragnęli założyć dom w artystycznej Francji.
Bez mojej zgody (2009)
Jest to amerykański dramat obyczajowy, w którym główne role odgrywają gwiazdy światowego kina. Cameron Diaz, jako waleczna matka. Alec Baldwin, wcielający się w twardego prawnika oraz młodziutka Abigail Breslin znana z takich produkcji, jak Na pewno być może oraz Życie od kuchni.
Film opowiada historię rodziny, która zmaga się z ciężką chorobą najstarszej z córek. Małżeństwo postanawia walczyć o jej życie. Godzą się na wysoką cenę cierpienia młodszej, która w ramach miłości nieustannie jest dawcą szpiku dla siostry. Gdy dowiaduje się, że powodem jej pojawienia się na świecie była walka z chorobą siostry postanawia zawalczyć o prawo do własnego ciała. Staje się to próbą dla rodziny, która nie może pogodzić się z utratą najstarszego dziecka.
Wyspa tajemnic (2010)
Thriller psychologiczny osadzony w latach 50. ubiegłego wieku, który niejednego widza przyprawia o zawrót głowy. Tajemnica, którą niestrudzeni detektywi próbują rozwiązać. Odizolowanie od świata wprowadza zamęt w głowach ludzi, którzy utknęli na wyspie. Aktorski duet złożony z Leonardo DiCaprio i Marka Ruffalo spełnia wszelkie wymogi, jakie można postawić przed obsadą tak ciężkiego w odbiorze filmu. Sceny fantastyczne przeplecione realnymi, które niektórym mieszają w pojmowaniu akcji.
Film jest wymagający. Potrzebujemy pełni skupienia na rozmowach i zmianach. Pytania o to kto jest lekarzem, detektywem i pacjentem nawet po seansie wiszą nad widzami. Jest tyle interpretacji, że łatwo się pogubić. Świadczy to o sukcesie scenarzysty, jak i całej ekipy filmowej.
Co się zmieniło
O ile paru aktorów czas nie dotknął, wiele czołowych postaci kina pierwszej dekady XXI wieku musiała posiłkować się chirurgami plastycznymi. Niektórzy zachowali się jak wino, a czas jedynie wpłynął na nich dodatnio. Sama produkcja filmowa nie zmieniła się znacząco. Ludzie coraz częściej zaczęli wybierać popularne multiplexy, dostępne na każdym kroku. Dlatego kino niezależne jest uznawane ze charakterystyczny kierunek dla koneserów kinematografii. Najprężniej powstają obecnie filmy pokazujące alternatywną przyszłość i akcje, pełne efektów specjalnych. Wiele produkcji jednak nie różni się od swoich poprzedników z dekady wcześniej.
