Dzisiaj rozpoczyna się Międzynarodowy Tydzień Głuchych! Zwieńczy on Międzynarodowy Dzień Głuchych, który wypada w ostatnią niedzielę września.
Dzisiaj (21.09.) rozpoczyna się Międzynarodowy Tydzień Głuchych. Potrwa on do ostatniej niedzieli września, czyli do Międzynarodowego Dnia Głuchych. Jest to okazja do zastanowienia się nad potrzebami osób niesłyszących i nad tym, jak ważne jest ułatwienie im dostępu do sfer życia, w których wciąż napotykają liczne bariery. Jedną z tych sfer jest kultura.
Kultura a potrzeby osób Głuchych
Pomimo masy wydarzeń kulturalnych, zwracanie uwagi na potrzeby osób Głuchych nadal jest rzadkością. Założycielka Fundacji DEAF RESPECT Aga Osytek zwraca uwagę, że dopiero od niedawna i tylko pojedynczym polskim produkcjom filmowym i teatralnym towarzyszą napisy i tłumaczenia na język migowy, przez co społeczność Głuchych nie zna większości polskich reżyserów i aktorów. Jak sama tłumaczy:
„Co ciekawe, standardowo wszelkie wydarzenia kulturalne organizowane przez przedstawicieli społeczności Głuchych dbają o to, by były dostępne też dla osób, które nie znają języka migowego. W ten sposób osoby głuche zapraszają innych do poznawania ich kultury, ich punktu widzenia, ich świata. Takie podejście bardzo kontrastuje z wciąż często spotykanym podejściem słyszących organizatorów wydarzeń, którzy albo o społeczności Głuchych nie pamiętają, albo stwierdzają, że tworzenie dostępności dla takiej mniejszości nie jest warte zachodu”.
Jednym z nielicznych organizatorów, którzy zwracają uwagę na potrzeby osób Głuchych, jest Empik. Na wydarzenia zapraszają tłumacze języka migowego – Alicję Szurkiewicz z Fundacji Kultury bez Barier oraz Bernard Kinow. Inspirację dla tej inicjatywy stanowili widzowie. Jak wspomina Magdalena Drewnicka, organizatorka wydarzeń w Empiku:
„Ponad trzy lata temu na jedno ze spotkań autorskich organizowanych w salonie Empik przyszła para, która zwróciła moją uwagę. Tuż przed rozpoczęciem rozmowy na scenie mężczyzna obrócił swoje krzesło tyłem do autorki, co zdziwiło nie tylko mnie, lecz również niektórych uczestników wydarzenia. Już po chwili okazało się, że przyszedł ze znajomą, aby tłumaczyć dla niej rozmowę. Zareagowaliśmy błyskawicznie. Zaraz po tym zdarzeniu nawiązaliśmy stałą współpracę z tłumaczami języka migowego. To dla nas bardzo ważne, aby każda zainteresowana osoba mogła w pełni uczestniczyć w naszych wydarzeniach. W porozumieniu z różnymi grupami społecznymi staramy się znosić kolejne bariery”.
Problemy osób Głuchych
Warto wiedzieć, że polski język migowy nie jest pierwszych językiem w edukacji głuchych dzieci. Jest to język polski, którego większość uczniów uczy się na pamięć, bez zrozumienia. Nie uczy się ich języka, który byłby dla nich zrozumiały i, którym posługiwałyby się w naturalny sposób. Mimo tych kłopotów na początku edukacji, Głuche osoby chętnie sięgają po książki, dbają o swój rozwój i pogłębianie wiedzy.
Istotne jest również to, że dodanie napisów nie wystarcza, aby zapewnić społeczności Głuchych pełne korzystanie z wydarzeń kulturalnych. Konieczna jest obecność tłumacza polskiego języka migowego, dobrze przygotowanego do poprawnego przekazywania sensu wypowiadanych słów. Szczególne wyzwanie stanowią teksty utworów muzycznych.
Jak zapewnia Aga Osytek:
„Wśród osób głuchych i słabo słyszących jest mnóstwo takich, które korzystają z aparatów słuchowych i lubią za ich pomocą odbierać muzykę. Są też osoby, które nawet bez takich aparatów, czerpią radość z odbierania swoim ciałem wibracji fal dźwiękowych. Dodanie do koncertu muzycznego napisów ze śpiewanymi tekstami i tłumaczenia na język migowy (koniecznie z wcześniejszym przygotowaniem) sprawia, że osoby głuche mogłyby w pełni czerpać z takiego koncertu”.
Tłumaczenie koncertów jest ogromnym wyzwaniem, które zajmuje wiele godzin, a nawet tygodni. Jednak, jak zapewnia Alicja Szurkiewicz z Fundacji Kultury bez Barier, która tłumaczy koncerty m.in. organizowane przez Empik, uwielbia to robić. Jedną z okazji stanowi cykl koncertów online #EmpikMusicLive, gdzie dzięki tłumaczeniu tekstów Głusi mogą w pełni uczestniczyć w wydarzeniu i wchodzić w interakcję z wykonawcą.
Jak sama mówi:
„Nie da się przetłumaczyć tekstów dosłownie, ponieważ gramatyka języka migowego jest zupełnie inna niż języka polskiego. Gdy wiem, że będę obecna na koncercie, odpowiednio wcześniej zapoznaję się ze wszystkimi utworami – słucham ich, staram się poczuć, zrozumieć przesłanie. A później zabieram się do interpretacji, czyli wers po wersie przekładam na polski język migowy. Następnie konsultuję moje pomysły z innym tłumaczem lub osobą głuchą. A na koniec znów słucham i łączę tekst, rytm i emocje, aby niesłyszący uczestnicy wydarzenia mogli zrozumieć i poczuć każdą piosenkę”.
Empik dla osób Głuchych
Pandemia koronawirusa dostarczyła wielu wyzwań. Jednym z nich było zaadaptowanie tradycyjnych spotkań autorskich do nowych warunków, którego podjął się Empik. Prowadzone są interaktywne transmisje na żywo, podczas których odbiorcy mogą zadawać pytania ulubionym twórcom. Dostępność wydarzeń dla niesłyszących nie zmieniła się – przy spotkaniach i na żywo, i online, kluczową kwestią pozostaje dobra widoczność tłumacza. W przypadku transmisji wideo jest to dużo łatwiejsze do osiągnięcia. Podczas rozmów osoby głuche, tak jak osoby słyszące, mogą zadawać pytania i dzielić się swoimi emocjami w komentarzach pod transmisją.
