Herosi, mistyczne doznania i potężni bogowie piastujący przeróżne funkcje to kwintesencja każdej mitologii. Przeróżne mitologie z całego świata inspirowały wielu wybitnych autorów. Mitologia w powieści to fascynujący dodatek fabularny.
Twórcy fantastyki
Głównym gatunkiem inspirującym się mitami jest fantastyka. Przypominając sobie fragmenty mitologii jest to gatunek, który nasuwa się na myśl jako pierwszy. Zarówno mity jak i fantastyka odbiegają od życia codziennego. Skupiają się na wielkich dokonaniach, chwalebnych porywach serca i niesamowitych światach. Mitologia w powieści fantasy jest więc powszechnym zjawiskiem.
J.R.R Tolkien
Niekwestionowany mistrz fantastyki i czerpania inspiracji z mitologii krajów północnych. Pierwszą zachętą do zagłębienia się w ten temat był poemat Beowulf, o którym prowadził niejednokrotnie wykłady na Oksfordzie. Kolejnym wczesnym objawem inspirującego wpływu mitologii była Opowieść o Kullervo stworzona na podstawie fińskich mitów. Jest ona niewątpliwym początkiem późniejszych dzieł Tolkiena. Poczynając od głównego bohatera Dzieci Hurina, kończąc na samym Władcy Pierścieni. Skupiając się na nordyckich wierzeniach zauważymy ogrom motywów zaczerpniętych. Przykładowo kraina bogów w Silmarillionie to Valinor, który do złudzenia przypomina siedzibę Asgard. Kilka mniej znaczących podobieństw zauważamy przy samym panteonie bogów.
Jednym z najciekawszych przykładów zaczerpnięć jest Durin. U Tolkiena Durin jest najstarszym z siedmiu krasnoludzkich królów oraz ojcem swojego ludu. W germańskich legendach mowa jest o karłach parających się rzemiosłem oraz o ich władcy Durinie. Mitologia w powieściach Tolkiena została wprowadzona dobitnie, ale łagodnie i zauważymy ją dopiero po głębszym zastanowieniu się. Na koniec należy wspomnieć oczywiście o języku, który powstał, dzięki zagłębieniu się w mitologię między innymi fińską.
Rick Riordan
Reprezentant gatunku fantasy dla młodzieży jest pisarzem, którego zainspirowała mitologia grecka, egipska oraz nordycka. Najpopularniejszy cykl jego książek – Percy Jackson i bogowie olimpijscy – opiera się na mitologii greckiej. Tytułowy Percy dowiaduje się, że jest synem Zeusa i rozpoczyna się jego przygoda z legendarnymi postaciami oraz ich potomstwem. Kolejnym cyklem związanym z mitologią są Kroniki rodziny Kane opierające się na panteonie bogów egipskich. Jest to cykl o odkrywaniu samego siebie i sekretów własnej rodziny. Głównym antagonistą powieści jest bóg Set, pragnący zniszczyć rodzinę głównych bohaterów.
Ostatnią mitologią wykorzystaną w dotychczasowej twórczości Riordana jest mitologia nordycka. Magnus Chase i Bogowie Asgardu Miecz Lata (tom 1) to kolejna historia chłopca odkrywającego swoje przeznaczenie, które jest związane z niemal baśniowymi bogami. Autor czerpie z kultury i religii w nieco inny sposób niż zrobił to Tolkien. On nie przekształca istniejących opowieści na rzecz własnego magicznego świata. Mitologia w powieści została wprowadzona do naszych realiów za pomocą postaci i przedmiotów, zyskała ona nowy, współczesny wydźwięk.
Witold Jabłoński
Nie możemy pominąć także naszej słowiańskiej mitologii. Chociaż często utożsamia się ją z ludowymi bajkami dla dzieci czy legendami krążącymi między naszymi dziadkami. Tak się stało w przypadku Naomi Novik, która oparła na nich powieść Moc Srebra. Witold Jabłoński jednak w swoich powieściach Słowo i miecz, Ślepy demon. Sieciech wykorzystał prawdziwe wierzenia naszych przodków. Mitologia w powieści przejawia się tutaj zawierają ogrom słowiańskiej magii, demonów i przesądów. Fabuła opowiada o walce pogan z nową wiarą. Autor wyraźnie stoi po stronie dawnych, krwawych wierzeń. To ciekawa odmiana, a przede wszystkim prawdopodobny obraz wydarzeń, które miały miejsce podczas ścierania się dwóch kultur. Cykl jest pewnego rodzaju podróżą w czasie. Podczas lektury zrozumiemy, że proces chrystianizacji Polski nie był bezbolesną zmianą. Poznamy także rodzimą wiarę i jej przedstawicieli, o których dawno zapomnieliśmy.
Maja Lidia Kossakowska
Kolejna polska autorka, nawiązuje ona jednak do całkiem innej kultury i wierzeń. W tle fabuły powieści Takeshi. Cień Śmierci uważny czytelnik zaznajomiony z kulturą japońską jest w stanie odnaleźć kilka inspiracji autorki. Mamy tu do czynienia z tytułem typowo samurajskim, pełnym konfliktów między klanami oraz feudalną Japonią w tle. Autorka odwołuje się do mitologii i folkloru, dzięki czemu odżywa wiele niemal baśniowych postaci. Otrzymujemy obraz powszechnie znanych magicznych zwierząt takich jak kitsune. Smoki także znajdą tutaj dla siebie miejsce, ale w nieco innej odsłonie niż w mitologii japońskiej. Mitologia w powieści zaprezentuje się także za pomocą karmy. Główny bohater oprócz zmagań z życiem codziennym będzie musiał zmierzyć się z przeszłością oraz karmą, która nikogo nie oszczędzi.
Mitologia pewnego autora
Na koniec chciałabym przywołać jednego z mistrzów literatury grozy – H.P Lovecrafta oraz najpopularniejsze bóstwo z jego mitologii – Cthulhu. Jest to postać, do której na przestrzeni lat odwoływali się najpopularniejsi autorzy powieści fantasy czy grozy. Cthulhu jest uśpiony, pomimo tego może wpływać na ludzi nawiedzając ich w snach i podsuwać koszmary. W ten sposób utrzymuje pamięć o sobie. Pomagają mu w tym autorzy tacy jak Neil Gaiman czy Jakub Pilipiuk nadając mu wyjątkowe miejsce w swojej twórczości. Mitologia w powieści Rogera Zelaznego łączy się ze świętem Wszystkich Świętych. Jak widać nie tylko wierzenia z odległych czasów mogą być inspiracją dla współczesnych twórców.
Częstym motywem pojawiającym się w mitologiach z całego świata jest kruk. Przeczytaj o jego motywie w literaturze! | Motyw kruka w literaturze – mityczny ptak
