Każdy z nas lubi czuć się bezpiecznie. Jest to wręcz nasza potrzeba, która na piramidzie Maslowa jest umieszczona zaraz po potrzebach fizjologicznych. Właśnie dlatego każdy z nas korzysta z mechanizmów obronnych, najczęściej w sposób zupełnie nieświadomy.
Mechanizmy obronne to pojęcie wprowadzone przez twórcę psychoanalizy, Zygmunta Freuda, które zostało przejęte przez współczesną psychologię. Są to metody radzenia sobie z wewnętrznymi konfliktami w celu ochrony osobowości (ego), zmniejszenia lęku, frustracji, czy poczucia winy.
Dzięki mechanizmom obronnym tłumaczymy sobie różne sytuacje tak, by uniknąć niechcianych emocji, bez konieczności realnej zmiany sytuacji, która je wywołuje. Czy to oznacza, że mechanizmy obronne są złe? Ani trochę! To naturalna reakcja, która jest wręcz niezbędna dla zachowania równowagi psychicznej. Jednak stosowanie ich nadmiernie lub nieadekwatnie do sytuacji może utrudniać funkcjonowanie. Mechanizmów obronnych jest naprawdę wiele. Przedstawimy wam teraz kilka tych najpopularniejszych.
Zaprzeczenie
Mechanizm, dzięki któremu ignorujemy nieprzyjemne fakty czy uczucia, zastępuje je łagodniejsza interpretacja, która niekoniecznie jest poprawna. Pozwala on na stopniowe oswajanie się z trudną sytuacją. Nie można jednak go wykorzystywać w nieskończoność, ponieważ prędzej czy później trzeba będzie uznać obecność niechcianych uczuć. W przeciwnym razie może mieć to negatywne skutki na naszą psychikę.
Przykład: Alkoholik twierdzi, że nie jest uzależniony, bo może w każdej chwili przestać.
Wyparcie
W przypadku wyparcia, po wcześniejszym uświadomieniu sobie bolesnych, czy w inny sposób trudnych myśli, następuje usunięcie ich ze świadomości lub utrzymywanie poza nią.
Przykład: Kobieta zapomina o dawnym romansie swojego partnera.
Projekcja
Projekcja to nic innego jak przerzucanie na innych własnych lęków, obaw czy innych negatywnych emocji.
Przykład: Przesadnie oszczędny mąż zarzuca skąpstwo swojej partnerce.
Sublimacja
Sublimacja to mechanizm obronny, którego według Freuda używają naprawdę dojrzałe osoby. Polega ona na przeniesieniu nieodpowiedniego popędu na coś, co jest pozytywne i społecznie akceptowalne.
Przykład: Po bardzo nerwowym dniu w pracy idziemy zrobić trening.
Racjonalizacja
Przejawia się w usprawiedliwianiu różnych zachowań (własnych lub innych ludzi) czy niepowodzeń. Ten mechanizm jest szczególnie popularnych wśród nastolatków.
Przykład: Upiekliśmy ciasto, które nam nie wyszło, więc mówimy sobie, że to na pewno przepis był zły.
Izolacja
Oddzielenie myśli od towarzyszących im uczuć, które zostają stłumione. Sprawia, że bolesne doświadczenie jest świadome, ale nie towarzyszą mu żadne uczucia
Przykład: Matka, która poroniła, opowiada swoją historię beznamiętnym tonem.
Regresja
Powrót do zachowań charakterystycznych dla wcześniejszego okresu rozwojowego, zachowania z których wyrośliśmy.
Przykład: Dorosła osoba, która nie radzi sobie z problemami, ssie kciuka.
Reakcja upozorowana
Mechanizm obronny, który polega na radzeniu sobie z nieakceptowanymi impulsami przez wyrażanie przeciwstawnych im impulsów.
Przykład: Uczeń, który nie lubi danego nauczyciela, jest dla niego wręcz nadmiernie miły.
