Klasyka kina: jak powstał “Balet Mechaniczny” z 1924 roku?

0
858

Film jest wynikiem współpracy poszczególnych twórców, którzy zajmują się określonymi dziedzinami danej produkcji. Nad awangardowym filmem, pochodzącym z 1924 roku, pod tytułem Balet Mechaniczny pracowało czterech modernistycznych artystów. Byli to: Fernand Léger, Ezra Pound, Man Ray i George Antheil. W efekcie powstał jeden z najdziwniejszych, a zarazem najciekawszych filmów wszech czasów.

Rolę spoiwa całego projektu pełnił młody amerykański filmowiec, Dudley Murphy. To on w 1923 roku obejrzał eksperymentalny film Mana Reya Powrót do rozumu. Murphy po seansie był pod tak dużym wrażeniem, że odnalazł reżysera i zaproponował mu pracę nad wspólnym projektem. Dudley posiadał odpowiedni sprzęt i umiejętności operatorskie, dlatego oferta zaintrygowała artystę. Powiedział, że zgodzi się na współpracę, jeśli Murphy będzie chętny pracować zgodnie z dadaistyczną zasadą spontanicznych, irracjonalnych eksperymentów. W ten sposób mężczyźni zaczęli wspólnie kręcić sceny.

Dudley poprosił również o pomoc przy filmie poetę Ezrę Pounda. Susan B. Nelson w swojej książce Dudley Murphy. Hollywood Wild Card przywołuje list, który Pound napisał do swojego ojca. Poeta wspominał w nim o tym, że Murphy stara się, aby filmy stały się dziełami sztuki. W gronie swoich współpracowników Ezra był uważany za dobrodusznego człowieka, który zawsze chętnie służył pomocą.

Nie wiadomo dokładnie, w jaką część projektu Baletu Mechanicznego zaangażował się Pound. Niektórzy twierdzą, że był on odpowiedzialny m.in. za ujęcia, które swoją estetyką odwołują się do eksperymentów wortycyzmu. Poeta zwracał szczególną uwagę na tak zwany Wir, który, jak sam mówił, reprezentuje w mechanice największą efektywność.

Co ciekawe, tytuł filmu Balet Mechaniczny został zaczerpnięty z dzieła dadaistycznego malarza, Francisa Picabia, który był przyjacielem Mana Reya.

Autokratyczny Léger

W trakcie pracy nad filmem artystom skończyły się pieniądze. Pound zaproponował, aby jego przyjaciel, kubistyczny malarz Fernand Léger, wsparł finansowo projekt i tym samym pomógł przy jego zakończeniu. Man Ray wiedział o dominującej osobowości Légera, dlatego stwierdził, że opuszcza projekt. Dodatkowo poprosił, aby jego nazwisko zostało pominięte w napisach. Pound wkrótce zamówił partyturę muzyczną, która miała towarzyszyć filmowi. Jej twórcą był młody amerykański kompozytor George Antheil.

Muzyka do Baletu Mechanicznego okazała się równie awangardowa jak on sam. Kompozycja przewidywała szesnaście pianin, siedem dzwonów elektrycznych, trzy śmigła samolotowe o różnych rozmiarach i syreny.Film zaczyna się i kończy figlarnym wizerunkiem Charliego Chaplina, a także ujęciem żony Murphy’ego, Katherine, która relaksuje się w sielankowej scenerii. Pomiędzy tymi ujęciami pojawiają się sceny z silnikami przemysłowymi, częściami manekinów, naczyniami kuchennymi, wahadłami zegarowymi. W jednej ze scen praczka wchodzi po stromych schodach, aby ponownie pojawić się, podobnie jak mitologiczny Syzyf, na dole.

W oryginalnej wersji filmu Murphy podobno zamieścił kilka scen erotycznych, tzn. nagich wizerunków Man Raya i Kiki, ale Léger wyrzucił je przy montażu filmu. Kiedy film był już gotowy, autokratyczny Léger usunął Murphy’ego z napisów końcowych, mimo że to Murphy był tym, który zasadniczo nakręcił film.

To niewątpliwie film dla najbardziej wytrwałych kinomanów. Z pozoru wydaje się dziełem o niczym, jednak jego głównym celem było pokazanie, że cały nasz świat ulega presji mechanicznego postępu. Sama historia powstania Baletu Mechanicznego pokazuje wiele osobowości: hojność Pounda, bezwzględność Liżi, (??) ostrożność Mana Raya, naiwność Murphy’ego. Sam film jednak na zawsze pozostanie jednym z najbardziej wpływowych, eksperymentalnych dzieł kina.

Balet Mechaniczny obejrzycie tutaj:

0 0 votes
Article Rating
Subscribe
Powiadom o
guest
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments