Na przestrzeni wieków wykształciły się dwa sposoby postrzegania wilka. Zwierzę jako wcielenie zła lub symbol wolności i niezależności. Literatura skłania się ku drugiej opcji, dlatego motyw wilka w literaturze jest zazwyczaj pozytywny.
Wilk w kulturze europejskiej
Zacznijmy od starożytnej Grecji, gdzie wilk powiązany był z Zeusem oraz miejscem oddawania mu czci. Motyw wilka w wierzeniach Greków jest także nieoczywisty. Apolla postrzegano jako opiekuna stad przed wilkami oraz pasterza ich samych. Wcielenie to stało się schronieniem bogini Latony i pozwoliło jej uniknąć gniewu Hery. Nie zabrakło negatywnego przybrania wilczej skóry. Demon Mormolyke, której imię pochodzi od słowa wilk przybierała jego postać. Wysysała ona krew z młodych mężczyzn, co przełożyło się zły wizerunek zwierząt.
Kolejny jest Rzym. Pewnie większość z Was zna legendę o Romusie i Romulusie uratowanych przez wilczycę. Wilk stał się symbolem imperium – widniał na monetach, reprezentował legiony, a nawet kultywowano święto – Luperkalia, co prawda nie do końca poświęcone czci, lecz ochronie przed nimi. Jednak rzymianie wykazywali się ogromnym szacunkiem do drapieżników. Rozwinął się także obraz człowieka-wilka. Znanego w popkulturze jako wilkołak. Pisał o nim Owidiusz opisując swoje wyobrażenie człowieka ukaranego przez Jowisza.
Germanie i ludy nordyckie wykształciły przeważnie negatywny obraz wilka. Jest on symbolem zła, uosobieniem demonicznych sił i chaosu. Najbardziej znany jest mit o wilku, który zerwie pęta założone mu przez bogów. Ma on uwolnić się na początku Ragnaroku i być w stanie pożreć Słońce oraz Odyna. Warto zwrócić także uwagę na idiomy występujące na tamtejszych terenach – na szubienicę powiemy “wilcze drzewo”, a na kogoś odrzuconego “obyś stał się wilkiem w lesie”.
U Słowian wilk symbolizował siłę, wiązano go mocno z kultem myślistwa, a jego skóra stanowiła niegdyś odznaczenie. W środkowoeuropejskich krajach częściej wspominało się o wilkołakach. Prawdopodobnie powielany obecnie motyw wilkołaka czerpano ze słowiańskich podań i bajek. Przemianę ułatwiała magia oraz księżyc, który sprzyjał stworzeniom. Słowianie podali także sposób na osłabienie lub zabicie takiego stwora. Mianowicie srebro, a zwłaszcza kula ze srebra. Brzmi znajomo?
Wilk w wierzeniach
Najmniej przychylną dla wilka religią stało się chrześcijaństwo, ponieważ to ono piętnowało od wieków te zwierzęta. Nie tylko jako wysłanników piekieł, często jako samego diabła. Stary Testament uważa wilka za pazernego, ohydnego drapieżnika. W Nowym Testamencie wykształca się obraz w opozycji do pokornego baranka, stąd także późniejsze wioski o związkach wilka z szatanem. Motyw wilka w pojawił się także w Kwiatkach Świętego Franciszka, gdzie święty namawia okrutnego wilka do zmiany zachowania.
Judaizm opiera swoje postrzeganie na Starym Testamencie, gdzie jak już wiemy wilk nie został postawiony w korzystnym świetle. Islam wierzy, że jest uosobieniem demonicznej siły – często wcieleniem dżina. Buddyzm jest obojętny wobec postaci drapieżnika, ponieważ wierzy się w reinkarnację, a wilk zajmuje dość wysoką pozycję w hierarchii, ponieważ jest rozwiniętym ssakiem.
Kultury azjatyckie
Tutaj przechodzimy do bardziej pozytywnej części na temat wilków. Skupimy się na azjatyckich kręgach kulturowych. Japońskie wierzenia przyjmują, że drapieżniki są życzliwe ludziom. Przypisuje się im także role opiekunów gór i na ich cześć nazywa górskie wioski. Istnieje legenda, że przed wielką powodzią rolników ostrzegły wilki. Japońscy rolnicy widzieli w nich także przyjaciół, ponieważ pozbywały się szkodliwych dla upraw, zwierząt.
Mongołowie cechują się umiłowaniem wolności i niechęcią do podporządkowania się, dlatego stały się one bliskie ich sercu. Prowadziły podobny tryb życia – rozbite na gromady, samowystarczalne. Taki właśnie obraz wilka wykształcił się we współczesnym świecie.
