Świętosława, bohaterka Hardej autorstwa Elżbiety Cherezińskiej, nie jest postacią, którą można łatwo przeoczyć – ani w historii, ani na kartach tej powieści. Uporczywie dąży do swojego celu, twardo broni swojej pozycji, a jej historia przypomina o roli kobiet w średniowiecznej Europie. Czy jednak Harda w pełni oddaje złożoność tej postaci? Czy autorka potrafiła połączyć bogactwo historii z dynamiczną fabułą?
Kobieta na tronie
Cherezińska przenosi czytelników do czasów pierwszych Piastów, kreśląc fascynującą historię córki Mieszka I, Świętosławy. Świat chrześcijaństwa dopiero wkracza do Europy, a polityka międzynarodowa – pełna wojen, sojuszy i zdrad – zyskuje na intensywności. To w tym kontekście Świętosława, znana także jako Sygryda Storråda, zyskuje miano Hardej. Wszystko dlatego, iż twardo i bezkompromisowo dąży do realizacji swoich ambicji. Jako królowa Szwecji, Norwegii i Danii, a później matka króla Anglii, walczy o swoje miejsce w historii – i to z wielkim powodzeniem.
Autorka w mistrzowski sposób łączy fakty historyczne z literacką fikcją, tworząc postać Świętosławy, której życie odtwarza z dramatycznymi zwrotami akcji, miłością, bitwami i politycznymi intrygami. Pomimo że historia tej bohaterki nie jest szeroko udokumentowana, Elżbieta Cherezińska potrafiła wypełnić luki, nadając jej postaci głębi i autentyczności. Dzięki dynamicznej narracji, czytelnik ma wrażenie, że śledzi wydarzenia z pierwszego rzędu, przeżywając z bohaterką każdą trudną decyzję, triumf czy porażkę.
Władza, miłość i ambicje
Na uwagę zasługuje także sposób, w jaki autorka pokazuje relacje międzyludzkie – szczególnie te rodzinne i polityczne. Harda to postać, która nie boi się ryzykować, zarówno w sferze politycznej, jak i prywatnej. Jej związki z innymi bohaterami, w tym z bratem Bolesławem Chrobrym, są pełne napięcia. Jednocześnie ukazują, jak wiele waży lojalność rodzinna w świecie wielkich politycznych rozgrywek. Miłość, która w Hardej jest również istotnym motywem, stanowi równowagę dla brutalnej polityki, ale nie zostaje nigdy jedynym motorem działań bohaterów.
Średniowieczne realia a współczesność
Chociaż akcja rozgrywa się w X i XI wieku, Harda przedstawia uniwersalne tematy. Mogą one przemawiać do współczesnych czytelniczek i czytelników. Świętosława walczy z ograniczeniami narzucanymi jej przez patriarchalny świat, próbując odnaleźć się w roli kobiety o ambicjach znacznie przewyższających oczekiwania epoki. Ta walka o władzę, szacunek i niezależność, mimo że dzieje się w kontekście średniowiecznej Europy, brzmi współcześnie, co sprawia, że postać Hardej może być bliska także dzisiejszym czytelniczkom.
Recenzenci zwracają jednak uwagę na pewne literackie uproszczenia w dialogach i stylu narracji, które mogą wywołać mieszane odczucia. Z jednej strony Cherezińska umiejętnie splata polityczne i miłosne wątki. Z drugiej jednak niektórzy czytelnicy mogą odczuwać, że pewne elementy są zbyt współczesne. Dialogi bywają zbyt uproszczone, a niektóre sceny przypominają raczej romantyczną powieść niż realistyczny dramat historyczny.
Wciągająca historia
Harda to pierwsza część dylogii, której kontynuacją jest Królowa. Chociaż książka kończy się w dramatycznym momencie, to jednocześnie wzbudza pragnienie, by natychmiast sięgnąć po dalsze losy Świętosławy. Elżbieta Cherezińska ma dar tworzenia światów pełnych szczegółów, w których historia ożywa na nowo. Jej opisy bitew, dworskich intryg i rodzinnych dramatów przyciągają uwagę.
