Autyzm to zaburzenie rozwojowe, które wpływa na to, jak ktoś myśli, czuje i zachowuje się. Osoby w spektrum mogą inaczej odbierać świat i trudniej nawiązywać relacje. Poznaj, czym jest autyzm, jakie są jego objawy i skąd może się brać.
Czym jest autyzm?
Autyzm wbrew powszechnemu przekonaniu nie jest chorobą, a zaburzeniem neurorozwojowym. Oznacza to, że przebieg rozwoju osób z autyzmem różni się od większości ludzi. Nie jest to coś, co da się wyleczyć, lecz raczej integralna część tożsamości osób neuroatypowych. Autyzm występuje w spektrum. Oznacza to, że osoby go posiadające różnią się stopniem nasilenia objawów, sposobem postrzegania świata oraz funkcjonowania w codziennym życiu. Diagnozuje się go u 1 osoby na 100. Co ciekawe, diagnoza występuje 3 razy częściej u płci męskiej. Jest tak ze względu na to, że często objawy u kobiet są pomijane i mylnie interpretowane, co prowadzi do późniejszej diagnozy lub jej całkowitego braku.
Podstawy diagnozy autyzmu
Autyzm diagnozuje się na podstawie dwóch głównych kategorii. Są to deficyty w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji społecznych oraz powtarzalne i ograniczone wzorce zachowań. Objawy mogą być różnorodne i występować w różnym nasileniu, dlatego diagnoza opiera się na wnikliwej obserwacji funkcjonowania jednostki w różnych sferach życia. Warto podkreślić, że autyzmu nie diagnozuje się za pomocą jednego prostego testu. Proces diagnostyczny zazwyczaj obejmuje szczegółowy wywiad i obserwację zachowania dziecka lub osoby dorosłej.
Interakcje społeczne
Najczęściej wśród symptomów autyzmu występuje między innymi ograniczona zdolność do interpretowania zachowań innych osób. Bywa, że mają trudność ze zrozumieniem uczuć i intencji ludzi. Jednak problem ten występuje także w rozumieniu własnych emocji. Częstą oznaką autyzmu jest unikanie kontaktu wzrokowego. Oprócz tego może występować trudność z inicjowaniem kontaktu społecznego i angażowaniu się w grupie. Ponadto osoby w spektrum autyzmu często unikają nowych lub nieznanych im sytuacji społecznych. Stosują oni ustalone schematy i procedury działania. Bywa, że występuje także echolalia, czyli naśladowanie i powtarzanie tych samych słów lub zwrotów. W relacjach mogą przejawiać ograniczoną mimikę i ekspresję emocji, co utrudnia nawiązywanie bliskich więzi. Występuje także problem z interpretacją mimiki i intonacji innych osób. Warto jednak zaznaczyć, że poziom trudności w relacjach społecznych może być bardzo zróżnicowany, ponieważ niektóre osoby uczą się rozpoznawania emocji i nawiązywania kontaktów dzięki terapii lub obserwacji otoczenia. Wiele z nich stosuje wypracowane strategie, które pomagają im funkcjonować w społeczeństwie, choć mogą być dla nich wyczerpujące.
Zmysły
Częstym przypadkiem wśród osób z autyzmem jest nadwrażliwość na bodźce lub, wręcz przeciwnie, obniżona wrażliwość na dźwięki, światło, dotyk czy zapachy. Wpływa to na sposób odbierania otoczenia i może prowadzić do przeciążenia sensorycznego. Niektóre osoby reagują bardzo silnie na bodźce, które dla innych są zupełnie nieznaczące. Na przykład hałas, migające światła czy intensywne zapachy mogą wywoływać dyskomfort, a nawet lęk. Z drugiej strony, inne osoby mogą poszukiwać dodatkowej stymulacji. Na przykład lubią kręcić się w kółko, dotykać różnych faktur czy intensywnie wpatrywać się w przedmioty.
Przyczyny autyzmu
Nie sklasyfikowano jeszcze jasno przyczyn autyzmu. Jednak występowanie go ukierunkowuje się na czynniki genetyczne. Badania wykazują, że prawdopodobieństwo występowania autyzmu w pierwszej linii pokrewieństwa wynosi pomiędzy 18 a 20%. Jednak niektóre hipotezy wskazują także czynniki środowiskowe, takie jak starszy wiek rodziców czy komplikacje podczas porodu. Natomiast żadna z tych teorii nie została jednoznacznie potwierdzona jako bezpośrednia przyczyna autyzmu, a jego rozwój najprawdopodobniej wynika z kombinacji różnych czynników genetycznych i środowiskowych.
