Za początek kina polskiego uznaje się rok 1908, w którym swoją premierę miał film Pruska Kultura. Jest to najstarsza polska produkcja, którą możemy obejrzeć.
Za początek kina na świecie uznaje się rok 1895, kiedy to był pierwszy pokaz filmu braci Lumière w Paryżu. Czy to oznacza, że Polska kinematografia była o ponad 10 lat za resztą świata? Oto najstarsze polskie filmy, które nie zostały zachowane.
Polscy pionierzy kina
Za twórców polskiego kina uważa się Bolesława Matuszewskiego oraz Kazimierza Prószyńskiego. To oni jako pierwsi rodacy zajmowali się kinematografią. Matuszewski już w 1898 roku realizował pierwsze nagrania. Nagrał, np. operacje i wyścig konny. Kazimierz Prószyński znany jest ze stworzenia pleografu i biopleografu oraz pracy nad ręczną kamerą dla amatorów. Realizował on również krótkie filmy rodzajowe, np. ślizgawki czy ruchy na ulicach.
Pierwsze polskie filmy fabularne oraz dokumentalne
Wiemy o istnieniu kilku filmów fabularnych i dokumentalnych. Jednak jedynie z doniesień osób, które te filmy w przeszłości widziały. Są uznawane za zaginione i jest małe prawdopodobieństwo, że zostaną odnalezione.
W 1902 roku Kazimierz Prószyński zrealizował filmy: Powrót birbanta oraz Przygoda dorożkarza. Powrót birbanta składał się z jednego ujęcia przedstawiającego pijanego mężczyznę wracającego do domu. Z doniesień Bolesława Lewickiego wiemy, że w filmie pokazany był przyjazd młodego, pijanego mężczyzny pod dom. Birbant został przywieziony przez Dorożkarza. Wstawiony mężczyzna został wyciągnięty z dorożki oraz przyprowadzony do domu przez dorożkarza oraz stróża, który zamiatał chodnik.
Przygoda dorożkarza opowiadała o śpiącym dorożkarzu, którego obudził klient. Po otwarciu oczu nie dowierza, że ktoś zamienił konia na osła.
W 1908 roku również swoją premierę miał film Antoś po raz pierwszy w Warszawie. Produkcję zlecił właściciel warszawskiego kina Oaza. Za reżyserie odpowiadał Georges Meyer. A główną rolę zagrał Antoni Fertner. Film trwał około 7 minut. Fabuła opowiada o niezdarnym mężczyźnie, którego marzeniem była wizyta w Warszawie. Akcja rozgrywała się w ogródku kawiarnianych, gdzie spotkał dwie kurtyzany, które uwodzą Antosia i okradają z pieniędzy. Film osiągnął spory sukces kasowy oraz nakręcono kontynuacje.
Film Odsłonięcie pomnika Adama Mickiewicza to krótkometrażowa produkcja powstała w 1904 roku we Lwowie. Jest to przykład filmu dokumentalnego. Przedstawiał odsłonięcie pomnika Adama Mickiewicza oraz pochód ludności i Władysława Mickiewicza, syna wieszcza.
Innym przykładem filmu dokumentalnego był pogrzeb Stanisława Wyspiańskiego. Film zrealizowano w 1907 roku w czasie pogrzebu wspaniałego polskiego pisarza. Jednak nie obyło się bez skandalu. Przeciwko realizacji nagrania było wielu znakomitych polaków, np. Włodzimierz Tetmajer czy Antonina Domańska. Za nagraniem pogrzebu dla potomnych był Tadeusz Boy-Żeleński. W ostateczności film został nagrany, jednak tak jak powyższe produkcje również zaginął.
