Ciekawość świata, bunt wobec fantazmatów i czułe szkiełko, poprzez które rozbierają rzeczywistość na części pierwsze. Na scenę wkroczyły kobiety, a efekty ich literackich poczynań w 2022 roku są zróżnicowane gatunkowo, tematycznie, językowo. Łączy je natomiast jedno: żeńska perspektywa. Przedstawiamy kilka pozycji, które naszym zdaniem zasługują na szczególną uwagę.
Dorastanie bez różowych okularów
Okres między dzieciństwem a adolescencją, bywa trudny dla każdego. Dojrzewanie niesie za sobą wiele zmian, zarówno z punktu widzenia biologicznego, psychicznego, jak i społecznego. Melissa Febos w zbiorze esejów o sugerującej nazwie Dziewczyństwo, przygląda się utrapieniom związanym z dorastaniem, odwołując się do swoich własnych doświadczeń.
Febos w rozważaniach na temat zmian zachodzących w ciałach nastoletnich dziewcząt, pisze o tym, jak w społeczeństwie funkcjonuje niepisana zgoda na komentarze i niechciany dotyk wobec młodych kobiet. Podejmuje się tematu świadomej zgody na bliskość fizyczną. Ponadto, zwraca uwagę na potrzebę edukowania kobiet wchodzących w adolescencję o prawie do decydowania o własnym ciele. Dziewczyństwo to pozycja trudna, bo obnażająca społeczne dysfunkcje, ale niezaprzeczalnie ważna i potrzebna.
Pani Zo, pani Sia, pani Zosia męża ma…
…a ten mąż, pije wciąż, trochę wódki, trochę wina i od tego się zaczyna. Matrioszkę Marty Dzido trudno zamknąć w gatunkowej szufladce. I dobrze, bo niekonwencjonalna, choć konsekwentna forma, nadaje utworowi szczególnego charakteru. Rozlane na kartkach wspomnienia, pijackie przyśpiewki, pytania bez odpowiedzi. Dzido bez wnikania w naukowy dyskurs pokazuje, czym alkoholizm jest i jaki wpływ wywarł na jej życie rodzinne.
Paradoksalnie, im bardziej infantylnym i nawiązującym do czasów przedszkolnych językiem porusza się po opowieści autorka, tym bardziej emocjonalny i wstrząsający wpływ wywiera na czytelnika. O ile książka zdaje się być dla pisarki czymś wielce intymnym, tak uniwersalność przekazu trafia pod skórę odbiorcy. Ponadto, zostawia go z rzuconymi przez Dzido pytaniami, na które on sam, wracając do historii własnej i swojej rodziny, może próbować znaleźć odpowiedzi.
Eseje o wschodniej planecie
Planeta Piołun autorstwa Oksany Zabużko ukazała się, gdy w powietrzu czuć było zapach wojny, do której nigdy nie miało dojść. Zbiór esejów ukraińskiej pisarki przedstawia dzieje jej ojczyzny. Nie te, o których w bardzo dużym uproszczeniu uczymy się na lekcji historii. Zabużko otwiera przed czytelnikiem świat dostępny dotychczas jedynie dla ukraińskiej świadomości narodowej. Przybliża kulturę, istotne symbole, a także opisuje nastroje panujące w społeczeństwie od aneksji Krymu w 2014 roku.
Książka rozjaśnia, czym naznaczona jest historia Ukrainy, w odwołaniu zarówno do wydarzeń z przeszłości, jak i postaw społeczno-politycznych. Planeta Piołun pokazuje niewielką wciąż świadomość o państwie na wschodzie, którego oficjalny początek istnienia datuje się dopiero na lata 90. XX wieku. Zabużko zachęca do przyjrzenia się smutnej historii Ukrainy, chociażby po to, by lepiej zrozumieć obecną sytuację polityczną.
Twoja kaczka jest moją kaczką
Opowiadania Deborah Eisenberg to propozycja zdecydowanie lżejsza tematycznie od poprzednich, choć nie stroni od przykrych morałów, trudnych prawd i dylematów. Dzieło o enigmatycznym tytule Twoja kaczka jest moją kaczką, jest zlepkiem historii różnych osobowości, od wyalienowanych i odizolowanych, aż po wyraziste i ekscentryczne. Punktem wspólnym dla każdego z nich jest przeszłość. Nawet oddzielona grubym murem, zawsze znajdzie sposób, by znaleźć dla siebie miejsce w udręczonej psychice bohaterów.
Niewielkiej objętości skrawki ludzkich przeżyć napisane są w sposób, który zdecydowanie trzyma za gardło. Chociaż wrażliwe pióro Eisenberg w Ameryce doceniano niejednokrotnie, to jej nazwisko nie plasuje się na liście popularnych światowych twórców. Dopiero w 2022 roku, Kaja Gucio i Krzysztof Majer pochylili się nad nieznanym dotychczas europejskim miłośnikom literatury pięknej piórem amerykańskiej pisarki. Tak oto powstało pierwsze polskie wydanie Twoja kaczka jest moją kaczką, które jest ufizycznieniem niebanalnej wrażliwości Deborah Eisenberg.
