Muzeum Brytyjskie zaprasza na wystawę Hieroglyphs, unlocking ancient Egypt. Od 13 X br. do 19 II 2023 goście Muzeum obejrzą między innymi Kamień z Rosetty, jeden z najcenniejszych skarbów kultury starożytnego Egiptu, dzięki któremu udało się odczytać pismo hieroglificzne. Jak to się stało, że znajduje się on na innym kontynencie?
Skąd egipski zabytek znalazł się nad Tamizą?
Podczas francuskiej napaści na Egipt, wojska imperatora Napoleona, któremu towarzyszyło niemal dwustu uczonych, ukradły starożytne zabytki. Wśród nich Kamień z Rosetty. Imperialnym zapędom francuskiego hegemona kłam zadały wojska innych molochów – siły Imperium Brytyjskiego i Osmańskiego. W akcie kapitulacji znalazł się zapis, że skradzione przez francuzów zabytki nie pozostaną we właściwym sobie miejscu, lecz przejdą jako łupy wojenne na własność Imperium Brytyjskiego.
W ten oto sposób, od ponad dwustu lat Brytyjczycy są w posiadaniu skradzionych Egipcjanom cennych zabytków. Znajdują się one w zbiorach Muzeum Brytyjskiego. Nie ustają jednak spory między rządem w Kairze a Wielką Brytanią.
Kamień z Rosetty — czym jest?
Przez niemal trzy stulecia (304-30 p.n.e.), Egiptem rządziła macedońska dynastia Ptolemeuszy, której protoplastą był jeden z wodzów wojsk Aleksandra Wielkiego, Ptolemeusz I Soter. Nie była więc to rodzima władza. Taka kolej rzeczy wywoływała opór wśród lokalnej społeczności i szereg zbrojnych powstań.
Na przełomie III i II wieku p.n.e. doszło do powstań w Górnym i Dolnym Egipcie. W tym czasie pojawił się nawet rodzimy władca, Horunnefer, który zapanował nad Dolnym Egiptem. Chwila wyzwolenia spod helleńskiej dominacji trwała jednak krótko. Król z Aleksandrii, Ptolemeusz V przystąpił do kontrataku. W pierwszej kolejności udało mu się odzyskać kontrolę nad Dolnym Egiptem. Z okazji uroczystej koronacji wbito na pale przywódców powstania. Dla upamiętnienia tej wspaniałej uroczystości powstał królewski dekret, który po dziś dzień zachował się jako Kamień z Rosetty. Odnaleziony został przez francuskich najeźdźców, podczas umacniania fortyfikacji w porcie Rosette. Następnie przewieziony do Kairu, poddany badaniom uczonych i skopiowany.
Dekret zapisany został w trzech rodzajach pisma — hieroglificznym, demotycznym i greckim. Dzięki znajomości greki i języka koptyjskiego — liturgicznego języka Kościoła Egipskiego, bezpośredniego następcy mowy starożytnych Egipcjan — udało się odcyfrować hieroglify. Dokonał tego Jean-Francois Champollion, który opisał zasady pisma egipskiego i wartości fonetyczne jego znaków. Pozostawił po sobie też bogaty słownik starożytnego języka Egipskiego. W tym roku mija dwieście lat od odczytania hieroglifów przez Champolliona.
To dlatego Kamień z Rosetty jest ważnym elementem egipskiego dziedzictwa kulturowego i należy do Egiptu. Tymczasem rzesze turystów oglądają go w Muzeum Brytyjskim.
Egipcjanie żądają zwrotu zabytku. Liczą na rozliczenie zbrodni kolonializmu
Uczeni Arabskiej Akademii Nauk, Technologii i Transportu Morskiego z dziekanką Monicą Hanna na czele, wystosowali petycję, w której zwracają się do premiera Egiptu, Mostafy Madbouly o pracę na polu prawnym i dyplomatycznym w celu odzyskania starożytnych zabytków. Uczeni i sygnatariusze petycji widzą nadzieję w zmianie podejścia do historii kolonizacji.
Tymczasem obecność starożytnych zabytków uwiarygodnia i wspiera przemoc kolonistów. Zwrot zabytków jest – jak czytamy w petycji – okazją do okazania moralnego przywódctwa oraz leczenia ran zadanych przez kolonialnych napastników.
Petycję możecie podpisać na stronie استرداد حجر رشيد | Repatriate Rashid. Tam znajduje się także historia egipskich zabytków i dane kontaktowe do twórców petycji – lokalnych uczonych.
Artykuł w warstwie historycznej powstał z pomocą książki Toby’iego Wilkinsona Powstanie i upadek Starożytnego Egiptu, Dom Wydawniczy Rebis 2017.
Muzea w Polsce, które musisz odwiedzić! Poznaj najciekawsze muzea. (kulturalnemedia.pl)
