Wzruszają, przywołują wspaniałe wspomnienia, ocieplają atmosferę i sprzyjają zadumie. Święta Bożego Narodzenia bez kolęd nie są tak magiczne, to one tworzą tę świąteczną oprawę, na którą czekamy cały rok.
Kolędy to pieśni o tematyce Bożonarodzeniowej są znane nie tylko Polakom, ale też innym Europejczykom. Zaczęły powstawać prawdopodobnie w XIII wieku. Znane nam dzisiaj tradycje świątecznej szopki, jasełek czy właśnie śpiewania kolęd pojawiły się dopiero u schyłku średniowiecza. Najstarsze kolędy przypisuje się św. Franciszkowi, niestety nie dotrwały do naszych czasów. Poznajcie historie najpopularniejszych kolęd.
Cicha noc
Cicha noc jest bez wątpienia najpopularniejszą kolędą na świecie. Została przełożona na ponad trzysta języków świata. Jej autorem był Joseph Mohr, muzykę skomponował zaś Franz Xaver Gruber. Po raz pierwszy zabrzmiała w roku 1818 w austriackim Oberndorf bei Salzburg podczas pasterki. Piękno melodii, oraz prostota słów sprawiły, że Cicha noc stała się znaną i chętnie śpiewaną kolędą na całym świecie. Jej pierwszy polski przekład napisał około roku 1930 Piotr Maszyński – kompozytor, drygent i pedagog. Oryginalna wersja kolędy Cicha noc posiadała aż sześć zwrotek.
Bóg się rodzi
Pieśni o Narodzeniu Pańskim, znana wśród Polaków jako kolęda Bóg się rodzi, została napisana pod koniec XVII wieku, przez Franciszka Karpińskiego. Po raz pierwszy została odśpiewana w Starym Kościele Farnym w Białymstoku w 1792 roku. Przez wiele lat kolęda ta była śpiewana na różne melodie w zależności od region. Jej aktualna melodia, napisana została przez Karola Kurpińskiego, na podstawie poloneza koronacyjnego królów polskich z XVI wieku. Piąta strofa rozpoczynająca się słowami „Podnieś rękę, Boże Dziecię, błogosław (Ojczyznę) krainę miłą” nadaje pieśni charakteru narodowego, z tego też względu Bóg się rodzi uchodzi obecnie za królową polskich kolęd.
Oj maluśki, maluśki
Oj maluśki, maluśki jest zdecydowanie najpopularniejsza kolędą góralską. Pochodzi z regionu Podhala. Autor i kompozytor jest nieznany. Początkowy tekst niedrukowany liczy 6 strof. Tekst pastorałki znajduje się w rękopisie franciszkańskim Kolęda, czyli zbiór pieśni na Boże Narodzenie dla wygody i nabożeństwa Ich Mość P. P. Franciszkanek klasztoru św. Jędrzeja. Rękopis ten pochodzi z 1808 roku i został spisany w Krakowie.
Lulajże Jezuniu
Jest to jedna z najpopularniejszych oraz najbardziej polska ze wszystkich kolęd. Na jej podstawie pisano i tworzono pieśni o charakterze patriotycznym min. opisujące strajk dzieci we Wrześni. Również Fryderyk Chopin czerpał z niej inspiracje. Warto podkreślić, że kolęda Lulajże Jezuniu jest jedną z niewielu kolęd kołysanek. Jej Najstarsza zachowana pochodzi z roku 1705. Autorzy tekstu i melodii nie są znani.
Wśród nocnej ciszy
Kolęda Wśród nocnej ciszy, powstała na przełomie XVIII i XIX wieku. Pierwszy raz ukazała się w Śpiewniku kościelnych księdza Michała Marcina Mioduszewskiego, i to jemu często przypisywane jest autorstwo kolędy,co jest błędne, ponieważ kolęda Wśród nocnej ciszy był znana na długo przed narodzeniem księdza.
Mizerna Cicha
Kolęda Mizerna, cicha, stajenka licha została napisana na podstawie pierwszej sceny z utworu “Szopka”, autorstwa Teofila Lenartowicza, który był znanym etnografem i poetą romantycznym, a po nieudanej Wiosnie Ludów musiał opuścić Polskę i żyć na emigracji. Muzykę skomponował wybitny polski kompozytor Jan Karol Gall.
W żłobie leży
Powstała w XVII wieku. Autorem kolędy jest ksiądz Piotr Skarga. Jej melodia nawiązuje do poloneza koronacyjnego króla Władysława IV. Obecnie jest zaliczana do najpopularniejszych kolęd, które na stałe zapisały się w polskiej tradycji bożonarodzeniowej.
