Pomimo wielu lat, które minęły od ostatecznego otwarcia się Japonii na resztę świata, Kraj Kwitnącej Wiśni pozostaje niezmiennie tajemniczy. Tamtejsza sztuka, obyczaje, historia, wydają się niezrozumiałe, nader egzotyczne dla przeciętnego odbiorcy z Zachodu.
Yurei — duchy
Autor na samym wstępie wyjaśnia, że takie tłumaczenie jest uproszczone. Co prawda Yurei są duszami zmarłych osób, ale zasady, na jakich funkcjonują, różnią się od tych, które znamy z europejskich baśni i opowieści. Pojęcie duch okazuje się szerszym zbiorem, do którego między innymi można przyporządkować yurei. Te drugie pozostają zamknięte w liczącej wiele setek lat kulturze i tradycji. Zack Davisson podejmuje się wyzwania wyjaśnienia fenomenu yurei, prezentując bogactwo legend, wierzeń, japońskich tekstów kultury takich jak mangi, teatr czy kino.
Dlaczego warto poznać, chociaż powierzchownie świat yurei?
Okazuje się, że w pewnej formie te duchy przedostały się do naszego, zachodniego kręgu kulturowego. Utrwalone i powielone za pośrednictwem teatru, w konsekwencji zostały wykorzystane przez kinematografię. Tak oto na zachodzie pojawiła się, chociażby Sadako Yamamura. Dlaczego ma długie włosy? Czemu wychodzi ze studni? Tę postać należy rozpatrywać w kontekście… legendy o potłuczonej, holenderskiej porcelanie, w której pojawia się postać Okiku, niewinnej służki.
Zresztą, miłośnicy strasznych filmów dobrze wiedzą, że zachodnie horrory to bajeczki na dobranoc w porównaniu do nippońskich odpowiedników. Zanim na dobre zaczęła się kulturalna wymiana pomiędzy Japonią a zachodem, rozwój sztuk skupionych wokół straszliwych opowieści liczył sobie setki lat. Autor przedstawia kulisy powstawania najstraszniejszych spektakli. To między innymi rozwój teatralnej technologii . A zatem horror w czasach, kiedy dopiero zaczynał się rozwijać w Hollywood, w Nipponie miał już naprawdę bogate zaplecze.
Ilustracje pozwalają na zorientowanie się w japońskiej wrażliwości artystycznej i duchowej. Podobnie słowniczek pojęć, dzięki któremu nie musimy wertować stron do miejsca, w gdzie pojawił się poraz pierwszy.
Yurei. Niesamowite duchy w kulturze japońskiej jest podzielone na dwie części. W pierwszej, teoretycznej autor omawia historię oraz kontekst powstawania i osadzania się w kulturze Nipponu poszczególnych Yurei. Druga część to tłumaczenia omawianych opowieści, dzięki czemu czytelnik okazję sięgnąć do samego źródła. Nieco problematyczna wydaje się struktura samych opowieści. Część z nich zawiera komentarze, które nie są wyraźnie oddzielone od reszty treści. Nigdzie nie zostało zaznaczone, czy to ich oryginalna forma, czy komentarze zostały dodane w przez edytora. Ponadto archaicznie brzmiący tekst tłumaczenia, o niecodziennym szyku zdania, nieco utrudnia odbiór.
Z książką zapoznałem się dzięki uprzejmości Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego
