Książki, filmy, seriale – Jane Austen nadal inspiruje do powstawania nowych produkcji bazowanych na jej ponadczasowych powieściach. Netflix zapowiada rozpoczęcie produkcji serialu na podstawie kultowej Dumy i uprzedzenia a wytwórnia Focus Features odświeży filmową wersję Rozważnej i romantycznej. Nowa fala zainteresowania adaptacjami książek Jane Austen to idealny moment, by przypomnieć sobie, kim była autorka tych historii.
Wczesna młodość
16 grudnia 1775 roku w małej wiosce Steventon, Cassandra i George Austen powitali na świecie swoją drugą córkę – Jane. Przed narodzinami przyszłej pisarki państwo Austen wychowywali już sześcioro starszego rodzeństwa Jane: Jamesa, Georga, Edwarda, Henry’ego, Cassandrę oraz Francisa (cztery lata później rodzina powiększyła się o jeszcze jednego chłopca, Charlesa, który był ich ostatnim dzieckiem). Głowa rodziny, Georg Austen, był duchownym kościoła anglikańskiego i mimo wysokiej pozycji w lokalnej społeczności nie zarabiał więcej jak 600 funtów rocznie, co prawdopodobnie pozwalało na zaspokojenie codziennych potrzeb, bez dodatkowych luksusów dostępnych dla najzamożniejszej klasy społecznej. Z uwagi na skromne dochody rodzeństwo edukowało się głównie w domu. Wykształcenie młodej Jane skupiało się na najważniejszych – z perspektywy angielskiej edukacji z przełomu XVIII i XIX wieku – aspektach, takich jak nauka rysowania, grania na fortepianie czy szycia. Rodzice zachęcali ją również do nauki języków, czytania oraz pisania. Takie środowisko, w którym dorastała skłoniły 15-letnią Jane do podjęcia decyzji o rozpoczęciu kariery pisarki.
Spośród ósemki rodzeństwa to jej starsza siostra była jej najbliższą towarzyszką. Razem spędziły rok w prywatnej szkole w Reading, Cassandra ćwiczyła swoje artystyczne umiejętności uwieczniając podobiznę Jane w jedynym zachowanym portrecie pisarki, a gdy tylko nie były razem wymieniały się korespondencją, by być na bieżąco w każdym temacie. Matka, opisując relację łączącą siostry, stwierdziła „Gdyby Cassandrze miano ściąć głowę, Jane również pozwoliłaby ściąć swoją”. Badacze podkreślają, że bez wymiany listów między siostrami, nasza wiedza na temat życia Jane Austen byłaby o wiele uboższa. Niestety, po śmierci pisarki, Cassandra zniszczyła większość ich korespondencji, ale te nieliczne, które przetrwały, rzucają bezcenne światło na jej życie.
Aspirująca pisarka spędziła swoją młodość w otoczeniu malowniczego hrabstwa Hampshire, na południu Anglii. To właśnie tam, wśród sielskich krajobrazów i lokalnej społeczności, powstały podstawy do jej przyszłej twórczości. Dziś, by udać się śladami Jane Austen warto wybrać się do miejscowości takich jak wspomniane już Steventon, Bath do którego przeprowadziła się z wraz z rodziną w 1801 roku oraz Chawton, gdzie spędziła ostatnie lata swojego życia.
Niewielu jest ludzi, których prawdziwie kocham, a jeszcze mniej takich, o których mam dobre mniemanie – Jane Austen, Duma i uprzedzenie.
Fabuła znacznej większości utworów Jane Austen dotyczy zamążpójścia. Jej opowieści to barwny i unikatowy jak na tamte czasy obraz angielskiego społeczeństwa wraz z jego wszystkimi problemami. Dylematy głównych bohaterek powieści i ich rodzin to nie wyłącznie sercowe rozterki, ale również zmagania pod względem finansowym oraz spełniania wymaganej od wszystkich wokół roli dobrej córki, żony, matki. Mimo to autorka dawała miłości szansę przezwyciężyć trudności wszelkich kształtów i rozmiarów: Elizabeth Bennet porzuca swoje uprzedzenia względem pana Darcy’ego i wyznają sobie miłość, romantyczna Marianna Dashwood po wielu wątpliwościach wybiera na męża Pułkownika Brandona a Emma Woodhouse przyznaje, że instytucja małżeństwa jednak ma sens i staje na ślubnym kobiercu obok pana Knightleya.
Czy sama Jane Austen znalazła swój happy end? Według różnych źródeł w jej życiu pojawiło się dwóch potencjalnych kandydatów. Pierwszym z nich był Tom Lefroy, którego poznała w okresie świąt Bożego Narodzenia 1795/1796. Ich znajomość zainspirowała powstanie filmu Zakochana Jane z 2007 roku, a scenariusz opierał się o listy wymieniane między siostrami z tamtego okresu. Jendnak historia tej znajomości nie skończyła się zaręczynami, jak pisarka miała nadzieję, którą wyraziła w liście do Cassandry: „Czekam z wielką niecierpliwością, gdyż w trakcie tego wieczoru spodziewam się z dość dużym prawdopodobieństwem oświadczyn mego przyjaciela”. Tom Lefroy opuścił hrabstwo Hampshire bez oświadczania się Jane, a w 1799 roku poślubił Mary Paul. Kolejna szansa na zawarcie małżeństwa pojawiła się po paru latach, kiedy to Harris Bigg-Wither oświadczył się Jane. Dzień po przyjęciu oświadczyn zerwała je, a dokładna przyczyna tej decyzji nie jest znana. Ostatecznie autorka ponadczasowych historii o miłości nigdy nie wyszła za mąż.
Twórczość
Najważniejsze dzieła Jane Austen to Rozważna i romantyczna wydana w 1811 roku, Duma i uprzedzenie wydana dwa lata później, Mansfield Park oraz Emma wydane kolejno w 1814 i 1815 roku. Żadna z powyższych książek nie ukazała się pierwotnie z nazwiskiem autorki na okładce za jej życia. Zamiast tego, na stronach tytułowych widniał enigmatyczny napis „By a Lady” – napisane przez damę. Chociaż Jane poświęciła niemal całe swoje życie literaturze nie mogła się z tym publicznie utożsamiać, więc jej pisarskie zajęcie pozostawało ukryte w domowym zaciszu, doceniane wyłącznie przez najbliższą rodzinę.
Ostatnie lata
W 1816 roku stan zdrowia 41-letniej Jane Austen znacząco się pogorszył. Mimo złego samopoczucia i postępującej, niemożliwej do zdiagnozowania na tamte czasy choroby dokończyła redagowanie swoich manuskryptów. Rozpoczęła również pracę nad swoją najnowszą powieścią zatytułowaną Sanditon, której niestety nie miała szansy dokończyć. Pisarka zmarła w 1817 roku w wieku 42 lat. Pochowano ją w katedrze w Winchesterze, a przyczyna jej śmierci do dziś pozostaje przedmiotem spekulacji historyków i lekarzy. Jej starszy brat niedługo po śmierci Jane opublikował Perswazje oraz Opactwo Northanger, zastępując dotychczasowy podpis autorki „By a Lady” imieniem i nazwiskiem siostry, ujawniając jej tożsamość czytelnikom.
Trudno wyobrazić sobie jak wyglądałby świat literatury bez tak znaczącego wpływu, jakim była twórczość Jane Austen. Powieści angielskiej pisarki od lat należą do najlepiej sprzedających się książek na świecie, a uniwersalność jej historii i trafność w opisie portretu ludzkiej natury sprawiają, że pozostają one inspiracją dla kolejnych pokoleń twórców i czytelników, nawet 200 lat po śmierci ich autorki.
