Pragnę zwyciężyć, lecz jeśli nie będę mógł zwyciężyć, niech będę dzielny w swym wysiłku.
To słowa przysięgi olimpijskiej wypowiadane podczas otwarcia ceremonii specjalnych zawodów sportowych. Misja i historia organizacji Olimpiad Specjalnych Polska.
Niepełnosprawność intelektualna – to stan trwały, który charakteryzuje się zmniejszonymi możliwościami intelektualnymi, niewysokim ilorazem inteligencji (poniżej 70 w skali Wechslera: jest to test psychologiczny, który składa się z sześciu testów słownych: wiadomości, powtarzanie cyfr, arytmetyka, rozumienie, podobieństwa, oraz pięciu testów bezsłownych: braki w obrazkach, porządkowanie obrazków, klocki, układanki, symbole cyfr). Osoby z niepełnosprawnością intelektualną mają trudności w funkcjonowaniu emocjonalnym, poznawczym, a także w dostosowaniu swojego zachowania do określonej sytuacji oraz środowiska. Medycyna wyróżnia cztery stopnie niepełnosprawności: lekki, umiarkowany, znaczny, głęboki.
Olimpiady Specjalne to program, który zajmuje się organizowaniem treningów, zawodów sportowych:
Zadaniem Olimpiad Specjalnych jest zapewnienie całorocznego cyklu treningów i zawodów sportowych w różnych olimpijskich dyscyplinach sportowych dzieciom i dorosłym z niepełnosprawnością intelektualną, zapewnienie ciągłej możliwości rozwijania sprawności fizycznej, demonstrowania odwagi, dzielenia się radością ze zdobytych nagród oraz nawiązywanie przyjaźni pomiędzy rodzinami, innymi zawodnikami, społecznością lokalną
Ruch Special Olympics – rozpoczęcie działalności w Kanadzie i USA
Od tego wszystko się zaczęło, na początku lat sześćdziesiątych XX wieku. Eunice Kennedy Shriver (amerykańska działaczka społeczna, siostra prezydenta Johna Kennedy’ego) przystąpiła do stworzenia międzynarodowej organizacji sportowej dla osób niepełnosprawnych. Jako pierwsza, w 1963 roku zorganizowała półkolonie dla tej młodzieży, a w ich trakcie odbyły się niewielkie zawody sportowe. Podczas tego wydarzenia zdała sobie sprawę z tego, jak wielkie znaczenie dla lepszego rozwoju ma aktywność fizyczna oraz zdrowa rywalizacja sportowa. Po kilku latach, w 1968 roku w Chicago, zostały zorganizowane I Międzynarodowe Letnie Igrzyska Olimpiad Specjalnych (udział wzięło 1000 zawodników z USA, Kanady i Francji), natomiast Światowe Zimowe Igrzyska Special Olympics wystartowały w 1977 roku na terenie stanu Colorado. Do Polski idea dotarła w 1983 roku i przyjęła nazwę Ogólnopolskiej Rady Olimpiad Specjalnych, a w 1990 roku zostało powołane samodzielne stowarzyszenie Olimpiady Specjalne Polska. Reprezentacja Polski w pierwszej kolejności wzięła udział w letnich zawodach (1983), a dwa lata później po raz pierwszy uczestniczyli w wersji zimowej.
Przebieg olimpiady, system zawodów
W treningach oraz zawodach może wziąć udział każda osoba z niepełnosprawnością intelektualną w wieku minimum 8 lat, nie ma górnej granicy wiekowej. Igrzyska Letnie i Zimowe prowadzone są w cyklu czteroletnim na przemian, co dwa lata. Te zawody nie są powiązane z ruchem paraolimpijskim. W Polsce Komitet Krajowy raz w roku publikuje listę dyscyplin. Spis dyscyplin jest podzielony na:
– dyscypliny letnie: gimnastyka sportowa, lekkoatletyka, jeździectwo, trójbój siłowy, piłka nożna, tenis stołowy, tenis, wrotkarstwo, pływanie, pływanie na otwartym akwenie, judo, golf, piłka siatkowa, koszykówka, badminton, kajakarstwo, żeglarstwo, kolarstwo, bowling, bocce,
– dyscypliny zimowe: hokej halowy, bieg na rakietach śnieżnych, łyżwiarstwo szybkie, narciarstwo alpejskie, narciarstwo biegowe, unihokej.
W Polsce zarejestrowanych jest 18 Oddziałów Regionalnych. Ważnym elementem są wolontariusze. Bez nich realizacja misji Olimpiad Specjalnych byłaby niemożliwa. Są wśród nich trenerzy, sędziowie, znani sportowcy, studenci, uczniowie szkół średnich i podstawowych, a także rodziny sportowców z niepełnosprawnością intelektualną oraz inne osoby, które zgłaszają chęć i gotowość do pomocy w naszych działaniach.
Przechodząc do zasad rywalizacji, to głównym założeniem jest zagwarantowanie każdej osobie równych szans. Istnieje kategoryzacja zawodników, to znaczy, że poza podziałem na płeć oraz wiek, stosuje się także przydział zawodników do odpowiednich grup sprawnościowych. Jest to spowodowane różnymi poziomami niepełnosprawności intelektualnej, które mają wpływ na zdobywanie nowych zdolności ruchowych, predyspozycji do pracy w zespole. System zawodów nie ma na celu wybrać najlepiej uzdolnionych, ale wypracować możliwość zwycięstwa dla każdego sportowca, bez względu od jego możliwości.
Prezeską Olimpiad Specjalnych w Polsce została w 2016 roku Anna Lewandowska – z wykształcenia jest menedżerem sportu oraz specjalistką do spraw żywienia. Łącznie zdobyła 38 medali na mistrzostwach Polski, Europy i Świata w kumite drużynowym:
Bardzo się cieszę, że dołączam do rodziny Olimpiad Specjalnych. Sport doskonale rozwija umiejętności osób z niepełnosprawnością intelektualną, a jednocześnie pomaga w walce ze stereotypami i uprzedzeniami, które niestety wciąż funkcjonują. Swoją aktywnością zamierzam wspierać działania sportowe, kampanie prozdrowotne oraz współpracę z partnerami Olimpiad. Hasło 30-lecia Olimpiad Specjalnych – czyli „Razem od teraz” – niech od dziś działa z podwójną mocą, bo moim marzeniem jest, by było bliskie wszystkim Polakom.
Osoby z niepełnosprawnością często nie zwracają uwagi na osiągnięte wyniki, tylko cieszą się z samego udziału w zawodach. Są to osoby, które swoim optymizmem, uporem w dążeniu do celu, mogą być przykładem dla nas, ludzi bez żadnych zdrowotnych przeszkód. Mają w sobie ogromne pokłady determinacji i zaangażowania do tego, co robią podczas treningów. Dobrym znakiem jest to, że coraz więcej osób przyłącza się do różnych organizacji, fundacji, aby wspierać postępy sportowców z niepełnosprawnością, podobnie do Anny Lewandowskiej. Musimy pamiętać, by nie traktować ich z wyższością, a okazać troskę, zrozumienie i być dumnym z ich sukcesów.
