Gaslighting to podstępna forma przemocy psychicznej, w której manipulator stopniowo podważa pewność siebie i zdrowy rozsądek swojej ofiary. Poprzez celowe zaprzeczanie faktom i umniejszanie emocjom, sprawia, że osoba zaczyna wątpić we własne wspomnienia i decyzje, co prowadzi do poważnych konsekwencji emocjonalnych i psychicznych.
Czym jest gaslighting?
Gaslighting to forma przemocy psychicznej polegająca na manipulowaniu drugą osobą w taki sposób, by zaczęła wątpić w swoje wspomnienia, spostrzeżenia i zdrowy rozsądek. Nazwa tego zjawiska wzięła się z sztuki teatralnej pod tytułem „Gas Light”, która przedstawia losy pewnej pary. Mąż znęcał się nad swoją żoną poprzez stosowanie manipulacji. W tym celu wykonywał takie czynności, jak zmniejszanie natężenia światła w domu, jednocześnie zaprzeczając, że zauważa jakieś zmiany. Robił to, aby jego żona straciła wiarę we własną ocenę sytuacji.
Jak rozpoznać gaslighting?
Rozpoznanie gaslightingu nie jest łatwe, gdyż agresor stosuje manipulację w tak subtelny sposób, aby ofiara nie zauważyła, że doświadcza przemocy. Gaslighter często podważa kompetencje drugiej osoby i obarcza ją winą za niepowodzenia, często ignorując fakty i przekręcając wydarzenia na swoją korzyść. Manipuluje on faktami w taki sposób, aby zmienić postrzeganie sytuacji drugiej osoby. Z czasem dochodzi do tego, że ofiara uznaje jego rację i zaczyna wątpić w swój osąd i pamięć, a także traci zdrowy rozsądek. Dodatkowo osoba manipulowana z biegiem czasu zaczyna miewać coraz to większe problemy z podejmowaniem samodzielnych decyzji. W efekcie coraz częściej polega wyłącznie na opinii manipulatora. Poza tym, spada jej poczucie własnej wartości i pewność siebie.
Jak przejawia się gaslighting?
Przykładem gaslightingu są sytuacje, w których manipulator zaprzecza oczywistym faktom lub wydarzeniom, nawet jeśli istnieją dowody na ich prawdziwość. Może on umniejszać uczuciom i emocjom ofiary, sprawiając, że zaczyna ona postrzegać swoje reakcje jako przesadne lub nieuzasadnione. Manipulator może również oskarżać drugą osobę o rzeczy, których wcale nie zrobiła. W ten sposób przerzuca na nią odpowiedzialność za własne błędy lub niewłaściwe zachowania. Oprócz tego gaslighter stosuje szantaż emocjonalny, który ma na celu utrzymanie ofiary przy sobie. Jednak warto pamiętać, że zachowania te mogą różnić się w zależności od konkretnej osoby i sytuacji.
Konsekwencje gaslightingu dla ofiary
Długotrwałe doświadczanie gaslightingu może prowadzić do poważnych problemów emocjonalnych i psychicznych. Ofiary często tracą poczucie własnej wartości, pewność siebie i zaufanie do siebie. Mogą doświadczać silnego stresu, lęku, a nawet depresji. Często izolują się od bliskich, ponieważ manipulacja powoduje, że zaczynają wątpić także w relacje z innymi ludźmi. W skrajnych przypadkach gaslighting może prowadzić do poważnych zaburzeń zdrowia psychicznego. Dlatego ważne jest rozpoznanie tego zjawiska i zwrócenie się o pomoc.
