Musical Hair w reżyserii Miloša Formana z 1979 roku to nie tylko film, ale prawdziwy manifest pokolenia lat sześćdziesiątych – czasów rewolucji obyczajowej, sprzeciwu wobec wojny w Wietnamie i walki o wolność jednostki. Ekranizacja legendarnego musicalu scenicznego przenosi na ekran energię, taniec i emocje w opowieść o młodości, przyjaźni i utraconych marzeniach.
Od Broadwayu do wielkiego ekranu
Musical Hair narodził się w 1967 roku na off-Broadwayu, w sercu nowojorskiego teatru eksperymentalnego. Jego autorzy – Gerome Ragni i James Rado – sami należeli do środowiska hippisów. Spektakl szybko stał się symbolem epoki, wyrażając sprzeciw wobec wojny w Wietnamie, militaryzmu i konserwatyzmu społecznego. Sukces teatralnego Hair doprowadził do jego licznych adaptacji na całym świecie, a w końcu – do przeniesienia na ekran. Miloš Forman, czeski reżyser znany z filmów Lot nad kukułczym gniazdem i Amadeusz, w 1979 roku zdecydował się sięgnąć po ten kontrowersyjny musical. Jego wizja była bardziej filmowa niż teatralna – zamiast prostej rejestracji spektaklu stworzył dynamiczną, pełną symboliki opowieść o spotkaniu dwóch światów: niewinnego chłopaka z prowincji i wolnych duchów z nowojorskiej bohemy.
Reżyseria i interpretacja Formana
Forman – emigrant z Czechosłowacji, który doświadczył zarówno faszyzmu, jak i komunizmu – doskonale rozumiał wartość wolności. Dzięki temu jego film nabiera uniwersalnego wymiaru. To opowieść nie tylko o hippisach, ale o każdym człowieku, który pragnie być sobą w świecie narzuconych reguł.
Forman potraktował Hair nie jako festiwal kolorów i muzyki, ale jako dramat pokolenia. Młodych ludzi, którzy chcą zmienić świat, lecz przegrali z rzeczywistością. Bohater Claude Bukowski – w którego wcielił się John Savage przyjeżdża do Nowego Jorku, by wyruszyć do armii. Przypadkowo trafia w środek hippisowskiej komuny. Spotkanie z charyzmatycznym Bergerem – zagranego przez Treata Williamsa, i jego przyjaciółmi odmienia jego życie. Reżyser subtelnie pokazuje, jak ideały wolności zderzają się z obowiązkiem i konformizmem społecznym.
Muzyka, choreografia i scenografia
Muzyka Galta MacDermota to serce Hair. Utwory takie jak Aquarius, Let the Sunshine In, Good Morning Starshine czy I Got Life stały się hymnami epoki. Forman umiejętnie wplótł je w narrację, nadając im nowy, emocjonalny kontekst. Sceny musicalowe nie są tu wtrętami, muzyka staje się komentarzem do wydarzeń.
Scenografia i zdjęcia Michaela Hausmana oraz Miroslava Ondříčka oddają klimat Ameryki lat 60. – pełnej kontrastów, kolorowych parków, wojskowych koszar i monumentalnych krajobrazów.
Odbiór i nagrody
Hair spotkał się z entuzjastycznym przyjęciem widzów i krytyków. Choć nie zdobył Oscara, był nominowany do Złotego Globu za najlepszy film komediowy lub musical. Otrzymał także nagrody m.in. w Stanach Zjednoczonych, Francji i Niemczech, a z czasem zyskał status filmu kultowego. Wielu krytyków uznało go za jedną z najlepszych ekranizacji musicalu w historii kina, podkreślając mistrzowskie połączenie muzyki i dramatu społecznego. Po ponad czterdziestu latach Hair pozostaje aktualny. Tematy wolności, równości, buntu przeciw wojnie i hipokryzji władzy nie straciły znaczenia. Film Formana to hymn na cześć młodości, odwagi i marzeń, ale też gorzka przypowieść o tym, jak łatwo ideały mogą zostać zniszczone przez system. Hair to więcej niż musical – to portret epoki, który wciąż inspiruje kolejne pokolenia do zadawania pytań o sens wolności i cenę, jaką trzeba za nią zapłacić.
