Interpretacja wiersza potrafi niektórym uczniom spędzić sen z powiek. Nie każdy ma dar kreatywnego myślenia, a tym bardziej polonistycznej smykałki. Strach przed analizą wiersza jest często widoczny na maturze, gdzie większość uczniów wybiera rozprawkę, mimo że za interpretację poezji jest duża szansa na zdobycie większej ilości punktów. Często wpływ na to ma negatywne nastawienie, bowiem młodzież często uważa, że nie zrozumie tekstu, zanim go do końca przeczyta. Bywa, też tak że rzucają okiem na kolejne zdania, nie starając się nawet wgłębić w temat. Istnieją jednak ważne wskazówki, dzięki którym interpretacja wiersza może okazać się nieco mniej skomplikowana, a nawet przyjemna.
Interpretacja wiersza – od czego zacząć?
Na samym początku należy zastanowić się nad znaczeniem tytułu wiersza. Czasem może być w nim ukryty sens całego otworu, albo wprost napisane o kim będzie wiersz lub kto jest jego adresatem. Warto zastanowić się również nad autorem wiersza, w jakich żył czasach i co je charakteryzowało. Czasem, to właśnie dzięki znajomości biografii samego twórcy można dowiedzieć co chciał przekazać w swoim utworze i jaki był jego zamysł. W niektórych przypadkach da się nawet odkryć motyw, pod wpływem którego wiersz powstał. Kolejny krok to podmiot liryczny. Czasem jest on dokładnie ujawniony, niekiedy znajdują się znikome informacje o osobie mówiącej. Należy pamiętać, że błędem jest zakładanie, że za podmiot liryczny odpowiada sam autor. Nie można przyjąć takiej kwestii bez udowodnienia, jeśli jednak w 100% widać że to właśnie autor jest podmiotem, koniecznie trzeba przytoczyć które fragmenty to opisują. Może być on zbiorowy lub pojedynczy. Jeśli odnajdzie się adresata, należy go dokładnie scharakteryzować, czasem jednak nie jest to nigdzie napisane. Przyjmuje się, że odbiorcą jest wtedy każdy człowiek. Przykład? Gdy przysiądziemy nad interpretacją Przesłania Pana Cogito, odkryjemy, że adresatem jest ogół, do którego Pan Cogito, z pomocą liryki maski, kieruje wypowiedzi. Adresat wiersza to osoba do której poezja jest skierowana.
Temat wiersza i jego analiza
Po przeczytaniu utworu warto zastanowić się co on opisuje, czy są to refleksje i rozważania podmiotu lirycznego, czy też opis jakiegoś miejsca, rzeczy bądź sytuacji. Temat wiersza i jego główny zamysł trzeba określić już na wstępie. Dopiero potem można przejść do opisu sytuacji. Powinno się przedstawić kolejno każdą ze zwrotek i zaznaczyć o czym ona mówi. Gdzie dzieje się dana sytuacja, w jaki sposób podmiot liryczny wypowiada się o opisywanej rzeczy czy miejscu oraz jakich używa określeń. Do tego mogą przydatne okazać się środki stylistyczne, których znajomość z pewnością ułatwi interpretację wiersza. Należą do nich: epitety, apostrofy, metafory, porównania, pytania retoryczne, onomatopeje, paradoksy i ożywienia. Przy wymienianiu tych środków, należy też podać w jakim kontekście zostały przedstawione i jak wpływają na odbiór danej sytuacji. Samo ich wypisanie nie jest wystarczające, bowiem nie określa ich przekazu. Inną rzecz na jaką warto zwrócić uwagę, to to czy wiersz się rymuje. Jeśli tak, trzeba wykazać jaki są to rymy i jaki jest ich układ.
Gatunek wiersza da się określić na podstawie epoki, w której on powstał. Przykładowo w renesansie popularne były treny i bajki, a w romantyzmie ballady. Inną rzeczą jaka jest istotna to określenie typu liryki. Jednym z kryteriów podziału jest sposób w jaki wypowiada się podmiot liryczny. Jeśli mówi on w 1 osobie to jest to liryka bezpośrednia, a w przypadku kiedy jest tylko świadkiem zdarzeń, mowa wtedy o liryce pośredniej. Należy też rozpatrzyć lirykę ze względu na tematykę utworu. Może być ona miłosna, patriotyczna, apelu czy religijna.
Po dogłębnej analizie i znajomości wszystkich środków stylistycznych, rodzajów liryki i rymów, napisanie analizy wiersza może okazać się dużo prostszym zadaniem. Warto więc próbować i nie poddawać się już na starcie.
Artykuł partnerski.
