Pełne tajemnic, grozy i humoru – yokai to nadprzyrodzone stworzenia obecne w japońskim folklorze od wieków. Każde z nich ma własną historię, wygląd i charakter. Choć dawniej budziły lęk, to dziś fascynują i inspirują popkulturę.
Tajemniczy świat yokai
W Japonii wszelkie niewyjaśnione zjawiska niegdyś tłumaczono obecnością yokai. Te zmiennokształtne postacie często określa się jako potwory, widma czy demony, a ich opis zależny jest od danego regionu i określonego czasu. Można się na nie natknąć w przeróżnych lokalizacjach, ponieważ yokai mogą zamieszkiwać lasy, góry, rzeki, a także domy. Yokai wywodzą się z japońskich wierzeń ludowych, religii shinto oraz buddyzmu. Nie są to wyłącznie złowrogie istoty, gdyż wiele z nich jest neutralnych lub nawet życzliwych wobec ludzi. Cechuje je ogromna różnorodność form i charakterów. Dziś yokai cieszą się dużą popularnością w japońskiej popkulturze. Pojawiają się w anime, mangach i grach komputerowych.
Tanuki
Tanuki to mityczne, japońskie stworzenia, które występuje pod postacią jenotów. Potrafią przemieniać się w postać grubych, nieatrakcyjnych mnichów. Dokonują transformacji poprzez położenie sobie na głowie liść lotosu. Bywają złośliwe, jednak ma to charakter dowcipów. Są one symbolem płodności, a także przynoszą szczęście i bogactwo. Z tego powodu na japońskich ulicach, przed domami i sklepami często można dostrzec figurki je przedstawiające. Mówi się, że tanuki potrafią przemieniać liście w pieniądze, co zostało przedstawione w anime Heisei Tanuki Gassen Ponpoko. Mają zdolność do transformacji w przeróżne przedmioty. Pewna japońska bajka opowiada historię o handlarzu złomem, który poprosił zaprzyjaźnionego tanuki, aby ten przemienił się w czajnik. Następnie przedmiot ten sprzedał buddyjskiemu mnichowi. Gdy duchowny położył czajnik na ogniu, w celu zagotowania wody na przedmiocie ukazał się pyszczek tanuki, a następnie jego ogon. Po tym tanuki uciekł w góry, a mnich więcej go nie zobaczył. Poza zdolnościami do transformacji potrafią także przemieniać cały krajobraz, a także powodować złudzenia słuchowe i optyczne. Japończycy obecnością tanuki tłumaczyli sobie wiele niewyjaśnionych zjawisk.
Oni
Oni opisywani są jako kilkukrotnie większe od człowieka olbrzymy. Posiadają one rogi i wielką czuprynę. Ich twarze wieńczy niebieski bądź czerwony odcień, a usta zdobią kły. Z kolei jego palce kończą się szponami. Ubrani są w fundoshi, czyli tradycyjną, japońską bieliznę męską. Zaopatrzeni są także w broń, którą jest pałka bądź maczuga. Wśród ludzi pojawiają się w celu siania zamieszania i lęku, z powodu ich nietypowego wyglądu i zachowań. Dawniej burze, grzmoty i błyskawice tłumaczono obecnością oni. Postacie te mieszkają w wysokich górach, do których ludzie mają trudny dostęp. Często uznaje się ich za demony, upiory lub złe duchy, które trafiają do świata ludzi jako kara za grzechy lub niegodziwe życie. Symbolizują chaos, gniew i siły destrukcyjne, ale mogą też pełnić funkcję strażników, szczególnie w świątyniach buddyjskich, gdzie przedstawia się ich jako postacie odstraszające złe moce. Mówi się, że żywią się ludzkim mięsem. Podobno oni mają zdolności do transformacji. Wiele historii opowiada, że postacie te zmieniają się w przystojnych mężczyzn lub urodziwe kobiety, aby zdobyć zaufanie wybranych przez siebie ludzi, a następnie zaspokoić swój apetyt.
Kappa
Kappy są stosunkowo małymi stworzeniami. Opisuje się je jako osobnika wielkości dziesięcioletniego dziecka. Są one owłosione, a ich grzbiet wieńczy skorupa. Nie noszą ubrań i mówią ludzkim głosem. Ich włosy są krótkie i rzadkie, a szczyt głowy wieńczy wklęsłość. Zamieszkują one wodne tereny, przed którymi wystrzega się dzieci, aby uważały na tego stwora. Większość czasu spędzają w wodzie i okazjonalnie wychodzą na brzeg, w celu zebrania pożywienia z pobliskich pól. Największą miłością darzą ogórki, które są ich ulubionym przysmakiem. Z tego powodu wiele Japończyków obdarowuje świątynie tym zielonym warzywem, aby pobliskie kappy przyniosły mu pomyślność. Podobno postacie te napadały na podróżników, którzy chcieli przeprawić się przez rzekę. Jeśli kappa posiadał we wklęsłości na głowie wodę, oznaczało to, że jest potężnym wojownikiem. Zachęcał pobliskich przechodniów, aby przeprowadzili z nim zapasy sumo. Jeśli napotkana osoba była sprytna, mogła przechytrzyć kappe i zasugerować, aby się ukłonił. Poprzez to woda z czubka głowy wypływała, a kappa tracił swoją moc.
Rokurokubi
Rokurokubi w opowieściach występują głównie pod postacią kobiet. Posiadają one zdolność do rozciągania szyi na dalekie odległości. Podobno część z tych stworzeń nawet nie jest świadoma swoich zdolności, gdyż przejawiają się one dopiero podczas snu. W trakcie podróży głowy rokurokubi mogą zwiedzać różne miejsca, szpiegować, a okazjonalnie pożywiać się owadami. W niektórych opowieściach mówi się, że wypijają one oliwę lub ropę z lamp. Ze swoich umiejętności korzystają głównie w celu straszenia i żartowania sobie z przechodniów. Za swoje cele szczególnie upatrują osoby pijane. Mówi się, że rokurokubi niegdyś były ludźmi, na których zesłano klątwę. Spotykał ich ten los na skutek tego, że zgrzeszyły przeciw bogom lub były niewierne swoim mężom. Co ciekawe, według legend nawet jeśli to mężczyzna dopuścił się zdrady, klątwa i tak spadała na kobietę. Jednak część legend głosi, że ludzie mogli dziedziczyć ten los z pokolenia na pokolenie. Aby zwalczyć rokurokubi, należy odciąć latającą głowę od ciała lub schować ciało, gdy twarz jest w trakcie wędrówki. W takim przypadku nie ma ona dokąd wrócić i ginie. Co więcej, podobno istnieje możliwość wyleczenia przeklętej osoby. Wymaga to nakarmienia rokurokubi wątrobą psa o białej sierści.
Gashadokuro
Gashadokuro występuje pod postacią ogromnego szkieletu, bądź tysiąca szkieletów normalnej wielkości. Osiąga wysokość około 27 metrów, a jego kości połączone są w nadprzyrodzony sposób. Gdy chodzi, jest pochylony, natomiast kości, które go tworzą wiją się po podłożu. Czasem w jego wizerunku można zauważyć oczy, które mają wściekłe spojrzenie i każde z jego ślepi patrzy w inną stronę. Bywa, że ukazuje się go także z językiem, który ocieka ludzką krwią. Historia powstania tego yokai opowiada, że w X wieku pewien samuraj zbuntował się przeciw siłom rządzącym. Posiadał on córkę, która słynęła z tego, że zajmowała się magią. Chcąc uchronić swojego ojca przed działaniem jego wrogów, wypowiedziała zaklęcie, które przywołało gashadokuro do życia. Miał on pokonać przeciwników jej ojca. Jednak pozostał on na tamtych ziemiach i wciąż je nawiedza. Mówi się, że szkielety, które tworzą gashadokuro, stworzone są z ludzi, którzy zostali niepoprawnie pochowani bądź tych, którzy oddali swoje życie na wojnie. Może pojawić się wszędzie i o każdej porze. Jego obecność zdradza charakterystyczny grzechot kości. Nie da się go pokonać, a uchronić się można tylko dzięki specjalnym zaklęciom obronnym.
